Tuần trước tôi nhận được một email của một sinh viên: “Em là sinh viên khoa học máy tính làm việc cho một công ti phần mềm vào mùa hè. Do suy sụp kinh tế, kinh doanh của công ti đã bị đi xuống và người chủ đã giảm giờ làm việc của mọi công nhân tạm tuyển, và em chỉ làm việc vài giờ một tuần. Em cần làm việc để giúp gia đình em và trả tiền cho trường em. Gần đây một khách hàng gọi em và nói ông ấy thích cách em làm việc và muốn em làm lập trình và kiểm thử nào đó cho ông ấy. Ông ấy không muốn đi qua công ti em đang làm việc nhưng hỏi em liệu bản thân em có sẵn lòng việc không, hay tuyển người khác để giúp. Tiền trả là tốt hơn số tiền em đã nhận ở công ti hiện tại của em. Em cảm thấy tệ vì em có thể phản bội lại ông chủ hay đánh cắp kinh doanh của ông ấy. Đấy có phải là vi phạm đạo đức không? Em không biết phải làm gì. Xin thầy lời khuyên.”

Đáp: Trong khi tôi hiểu nhu cầu giúp đỡ cho gia đình em và trả tiền cho đại học, tôi không nghĩ điều đó đáng là yếu tố trong quyết định hay quyết tâm của bạn để đúng hay sai. Tôi tin có vài sự kiện có thể giúp bạn ra quyết định riêng của bạn. Thứ nhất, mối quan hệ giữa bạn và người sử dụng lao động của bạn là rất quan trọng trong việc xác định nghĩa vụ của bạn. Theo email của bạn, bạn là công nhân tạm tuyển (việc làm mùa hè cho sinh viên) không phải là công nhân chính thức có lương và các quyền lợi. Do vậy, bạn có thể có ít nghĩa vụ hơn là nhân viên toàn thời (sau hè, bạn sẽ phải trở lại trường). Thứ hai, chính khách hàng đã đề nghị bạn giúp đỡ và bạn không đi tìm việc từ người đó. Đây cũng là một sự kiện quan trọng để xem xét. Công ti của bạn không sở hữu khách hàng vì khách hàng quyết định làm điều người đó muốn. Do đó nếu bạn chấp nhận công việc, vạn không vi phạm qui tắc đạo đức. Tất nhiên, bạn phải chấp nhận rủi ro là nếu người chủ lao động hiện thời của bạn tìm ra, ông ta có thể tức giận và chấm dứt việc làm tạm thời của bạn. Rủi ro này sẽ nghiêm trọng hơn nếu bạn yêu cầu những người khác tham gia cùng bạn để làm công việc mà sẽ là việc khó. Nó có thể là vấn đề đạo đức.

—-English version—-

Ethic violation

Last week I received a student’s email: “I am a Computer Science student working for a software company in the summer. Due to the economic downturn, the company’s business has dropped and the owner reduced working hours to all temporary workers, and I only work few hours a week. I need the work to help my family and pay for my school. Recently a customer called me and said he liked the way I worked and wanted me to do some programming and testing for him. He did not want to go through the company I worked for but asked me if I would be willing to do the job by myself, or recruiting others to help. The pay was better than I would have received in my current company. I feel bad as I may betray my boss or stealing his business. Is it an ethical violation? I do not know what to do. Please advice.”

Answer: While I understand the need to help your family and pay for college, I do not think it should be a factor in your decision or determining right from wrong. I believe there are few facts that may help you to make your own decision. First, the relationship between you and your employer is very important in determining your duties. From your e-mail, you are a temporary worker (summer job for student) not a permanent employee with salary and benefit. Thus, you may have less duty than a full time employee. (After the summer, you will go back to school) Second, it is the customer who asked you to help and not you seeking work from him. This is also an important fact to consider. Your company does not own the customer as the customer makes decision to do whatever he wants. Therefore if you accept the work, you do not violate the ethic rules. Of course, you must accept the risk that if your current employer find out, he may be angry and terminate your temporary job. This risk would be more severe if you ask others to join you to do the work and that would be a different thing. It could be an ethical issue.