Nhà doanh nghiệp bắt đầu với ý tưởng, nhưng ý tưởng chỉ là khái niệm hay ấn tượng tinh thần của một người. Từ ý tưởng này, nhà doanh nghiệp phát triển một viễn kiến. Viễn kiến là một phát biểu mô tả giá trị nó có thể tạo ra cũng như tương lai cho công ti khởi nghiệp. Viễn kiến giúp đặt ra phương hướng và động viên mọi người làm việc hướng theo cùng phương hướng đó.

Chẳng hạn viễn kiến của Bill Gates về việc đặt máy tính cá nhân vào mọi gia đình ở Mĩ là viễn kiến mạnh động viên người của Microsoft. Tuy nhiên, để chia sẻ thông tin về doanh nghiệp, nhà doanh nghiệp phải xây dựng mô hình doanh nghiệp để mô tả lí do nền tảng về cách công ti khởi nghiệp tạo ra, chuyển giao giá trị và tăng trưởng trở thành doanh nghiệp sinh lời.

Từ mô hình doanh nghiệp, nhà doanh nghiệp có thể mô tả, thao tác từng cấu phần để có được ích lợi tối đa có thể có. Mô hình doanh nghiệp là nền móng cho chiến lược công ti được thực hiện qua cấu trúc, qui trình và hoạt động. Từng cấu phần của mô hình doanh nghiệp phải được kiểm nghiệm cẩn thận để chắc rằng nó là đúng và khả thi. Lúc ban đầu, mô hình doanh nghiệp chỉ là giả thiết, hay phỏng đoán nhưng qua kiểm nghiệm thị trường, nó trở thành thực tại. Nhà doanh nghiệp không thể xây dựng công ti khởi nghiệp trên ý kiến của họ hay hi vọng của họ. Mọi thứ họ làm phải dựa trên sự kiện và dữ liệu. Đây là khái niệm then chốt phân biệt giữa thành công và thất bại.

Mô hình doanh nghiệp chứa tám phần: Giá trị (sản phẩm hay dịch vụ), Khách hàng; Kênh (cách bạn vươn tới khách hàng và chuyển giao giá trị); Quan hệ khách hàng (cách bạn có khách hàng, giữ họ và thu nhận nhiều khách hàng hơn); Thu nhập (bạn làm ra bao nhiêu tiền); Chi phí (bạn tiêu bao nhiêu tiền để tạo ra giá trị); Tài nguyên (Bạn cần gì để phát triển giá trị của bạn) Hoạt động (bạn phải làm gì) và Quan hệ đối tác (bạn phải làm việc cùng ai để tối ưu giá trị của bạn?).

Vì sinh viên kĩ thuật không quen với khái niệm về mô hình doanh nghiệp điều tốt nhất là dùng một ví dụ thực để minh hoạ cho khái niệm này. Vì phần lớn sinh viên đã quen với Apple, chúng ta bắt đầu bằng công ti này. Tất nhiên, Apple không còn là công ti khởi nghiệp nữa nhưng mọi lúc nó bắt đầu một sản phẩm hay dịch vụ mới, Steve Jobs coi điều đó cũng giống như một công ti khởi nghiệp. Ông ấy đã xây dựng viễn kiến và mô hình doanh nghiệp để thảo luận điều đó với người của ông ấy.

Năm 2001, Apple bắt đầu phát triển máy nghe MP3 có tên là iPod. Thiết bị này làm việc gắn cùng phần mềm iTunes cho phép người dùng chuyển nhạc từ máy tính vào iPod. Phần mềm này cũng cung cấp việc kết nối với cửa hàng trực tuyến của Apple để cho người dùng có thể mua và tải nhạc xuống cho iPod. Viễn kiến của Steve Jobs là: “Cung cấp kinh nghiệm âm nhạc không dừng bằng việc tích hợp thiết bị nghe nhạc của chúng ta với phần mềm máy tính kết nối cửa hàng trực tuyến của chúng ta với nơi người dùng có thể dễ dàng tìm, mua, tải xuống và tận hưởng âm nhạc.”

Viễn kiến về “tổ hợp phần cứng, phần mềm và cửa hàng trực tuyến” phá huỷ hoàn toàn công nghiệp âm nhạc nơi họ bán đĩa nhạc CD trong các cửa hàng vật lí. Nó cho Apple vị thế kẻ chi phối thị trường trong hai năm. Nó cũng phá vỡ ngành công nghiệp phần cứng MP3 và đẩy phần lớn các đối thủ cạnh tranh của Applevào phá sản. Apple KHÔNG phải là công ti đầu tiên phát triển MP3 trên thị trường. Đã có ít nhất 65 công ti được thành lập vững chắc bán máy nghe MP3 như Sonny, Panasonic, Samsung, Rio, Diamond, SanDisk, Zune, Casio v.v. Tất cả các công ti này đều rất thành công mãi cho tới khi họ bị Apple đi nhanh hơn vượt qua.

Mô hình doanh nghiệp của Steve Jobs về iPod và iTunes: Giá trị (sản phẩm hay dịch vụ – trải nghiệm âm nhạc không dừng), Khách hàng (những người muốn nghe nhạc); Kênh (cách bạn vươn tới khách hàng và chuyển giao giá trị – Cửa hàng trực tuyến Apple và cửa hàng bán đồ điện tử); Quan hệ khách hàng (cách bạn có được khách hàng, giữ họ và tăng trưởng họ và thu được nhiều khách hàng hơn – Tên thương hiệu giữ cho họ chuyển sang sản phẩm của Apple); Thu nhập (bạn làm ra bao nhiêu tiền – Cửa hàng iTunes làm tiền bằng việc bán nhạc, thu nhập phần cứng iPods); Chi phí (bạn chi bao nhiêu tiền để tạo ra giá trị – chi phí về người, tiếp thị, bán hàng và chế tạo); Tài nguyên (bạn cần cái gì để phát triển giá trị – Người, thương hiện Apple, nhạc,  iTunes, iPod) Hoạt động (điều bạn phải làm – thiết kế phần cứng tới hoàn hảo và người tiếp thị giỏi nhất) và Quan hệ đối tác (bạn phải làm việc cùng ai để tối ưu giá trị? – công ti âm nhạc, người chế tạo phần cứng).

—-English version—-

Example of Business Model

Entrepreneurs start with ideas, but idea is only a concept or mental impression of a person. From the idea, entrepreneurs develop a vision. A vision is a statement describes the value it can create as well as the future for the startup. The vision helps set the direction and motivates people to work toward the same direction. For example Bill Gates’ vision about put a personal computer in every house in the U.S is a powerful vision that motivates Microsoft people. However, to share information about the business, Entrepreneurs must develop a business model to describe the rationale of how the startup creates, delivers value and grow to become a profitable business.

From the business model, entrepreneurs can describe, manipulate each components to get the maximum benefit possible. The business model is the foundation for the company strategy to be implemented through the structures, processes and activities. Each component of the business model must be validated carefully to make sure that it is correct and feasible. In the beginning, the business model is only a hypothesis, or a guess but through market validation, it becomes a reality. Entrepreneurs cannot build startups on their opinion or their hope. Everything they do must be based on facts and data. This is the key concept that distinguish between a success and a failure.

The business model consists of eight components: The Value (The products or services), The customers; The Chanel (How do you reach customers and deliver value); The Customer relationships (How do you get customers, keep them, grow them and acquire more customers); The Revenue (How much money you make); The Cost (How much money you spend to create the Value) Resources (What do you need to develop your value) Activities (What you must do) and Partnerships (Who should you work with to optimize your value?).

Since technical students are not comfortable with the concept of business model it would be best to use real examples to illustrate this concept. Since most students are familiar with Apple, Let’s us start with this company. Of course, Apple is no longer a startup but every time it starts a new product or service, Steve Jobs treated it like a startup. He develops a vision and business model to discuss it with his people.

In 2001, Apple started to develop a MP3 player called the iPod. This device works in conjunction with iTunes software that allows users to transfer music from a computer to the iPod. The software also provides a connection to Apple’s online store so users can buy and download music to the iPod. Steve Jobs vision is: “Provide a seamless music experience by integrate our music device to our computer software that connect to our online store where users can easily search, buy, download, and enjoy music.”

The vision of “Combine hardware, software, and online store” completely disrupts the music industry where they sell music CD in physical stores. It gave Apple a dominant market position within two years. It also disrupts the MP3 hardware industry and pushed most of Apple ‘s competitors into bankruptcy. Apple is NOT the first company that develops the MP3 in the market. There were at least 65 well established companies that sell MP3 players such as Sonny, Panasonic, Samsung, Rio, Diamond, SanDisk, Zune, Casio etc. All of these companies were very successful until they were outpaced by Apple.

The business model of Steve Jobs on iPod and iTunes: The Value (The products or services – Seamless music experience), The customers (People who want to listen to music); The Chanel (How do you reach customers and deliver value – Apple online store and electronic retail stores); The Customer relationships (How do you get customers, keep them, grow them and acquire more customers – Brand name that keep them switch to Apple product); The Revenue (How much money you make –iTunes store make money selling music, iPods hardware revenues ); The Cost (How much money you spend to create the Value – cost of people, marketing, sales and manufacturing) Resources (What do you need to develop your value – Our People, Apple brand, music,  iTunes, iPod) Activities (What you must do – hardware design to perfection and best marketing people) and Partnerships (Who should you work with to optimize your value? – music companies, hardware manufacturer).