Công nghệ thay đổi nhanh chóng và đe doạ mọi doanh nghiệp cũng như mọi nước. Trong ba mươi năm qua, công nghệ đã phá huỷ nhiều doanh nghiệp thiết lập vững chắc nhưng cũng tạo ra nhiều doanh nghiệp mới. Tuy nhiên ích lợi của công nghệ không lan rộng bình đẳng cho mọi người mà chỉ cho vài người hiểu các cơ hội này. Ngày nay có nhiều công ti siêu giầu và những cá nhân rất giầu người làm việc trong công nghiệp công nghệ nhưng cũng có nhiều người đang vật lộn để sống còn và nhiều người chán nản mất việc làm và có lẽ sẽ không bao giờ tìm được việc làm khác.

Không lâu trước đây, có khe hở giữa người giầu và người nghèo nhưng ngày nay có khe hở rất lớn giữa người có kĩ năng và người không kĩ năng. Hàng triệu công nhân không có kĩ năng đang mất việc làm mọi năm và sẽ không bao giờ kiếm được việc làm đó trở lại nữa. Các nhà kinh tế gọi điều đó là “Phân cực thị trường lao động” nơi có những cơ hội việc làm mở rộng trong các việc làm kĩ năng cao, lương cao và co lại các cơ hội cho việc làm kĩ năng thấp, lương thấp. Tình huống này đang xảy ra ở mọi nước và xảy ra rất nhanh. Thất nghiệp cao đã đạt tới trạng thái khủng hoảng ở nhiều nước và lan rộng sang các nước khác một cách nhanh chóng. Một số nhà kinh tế gọi điều đó là “Bom thất nghiệp đợi nổ tung.” Vấn đề là ở chỗ công nghệ tạo cho các công ti cơ hội làm tăng lợi nhuận bằng việc loại bỏ hàng triệu công nhân, những người có kĩ năng đang bị thay thế bởi tự động hoá và robot. Ngày nay phần lớn các cơ xưởng không cần công nhân lao động nhưng vẫn có năng suất cao hơn, lợi nhuận tốt hơn vì họ đang dùng tự động hoá và robot. Bây giờ mọi nước đều bắt đầu cảm thấy tác động của công nghệ thông tin mà mọi người không thể tin được rằng nó xảy ra nhanh thế.

Tháng trước, ba phút sau trận động đất nhỏ ở California, tờ Los Angeles Times đã có một bài báo về biến cố này trên website của nó, được robot viết bằng thuật toán máy tính phức tạp. Đó không phải là lần đầu tiên mà báo Mĩ đã dùng việc tường trình tự động hoá. Với Big data, nhiều tờ báo đang dùng các nhà văn robot, người thu thập tin tức và viết bài nhanh hơn các nhà báo có kinh nghiệm. Tin tức thông thường như tai nạn, động đất và cháy dễ dàng được thực hiện bằng máy móc vì chúng chỉ báo cáo lại nhưng các tin phức tạp với phân tích và bình luận nào đó vẫn cần nhà báo chuyên nghiệp. Điều dự đoán được là trong tương lai gần, với các thuật toán học máy phức tạp, các robots cũng có thể viết bài phân tích phức tạp nữa.

Ngày nay nếu bạn có giáo dục cao và có kĩ năng công nghệ mà không thể được robot thực hiện thì bạn sẽ không phải lo lắng. Bạn thuộc vào nhóm có kĩ năng cao và bạn có thể tận hưởng ích lợi của công nghệ. Nếu bạn không có giáo dục hay không có kĩ năng công nghệ, bạn có nguy cơ mất việc làm sớm. Có thể không phải là năm nay hay sang năm nhưng việc làm của bạn sẽ không kéo dài vì nó sẽ bị thay thế bởi tự động hoá sớm hay muộn. Tự động hoá xảy ra đầu tiên ở Mĩ rồi lan sang châu Âu, nơi trong thời gian ngắn nó đã tạo ra tỉ lệ thất nghiệp cao và người ta dự báo rằng đến sang năm, nó sẽ đạt tới các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và Singapore nơi ngành công nghiệp của họ cần được tự động hoá, điều có nghĩa là hàng triệu người sẽ mất việc làm của họ. Không có gì ngạc nhiên là các nước này đang vội vàng cải tiến hệ thống giáo dục của họ để hội tụ vào khoa học và công nghệ vì họ biết điều gì sẽ xảy ra sớm ở đó.

Yếu tố then chốt để sống còn trong “nền kinh tế được dẫn lái bởi công nghệ” này là có giáo dục, đào tạo và kĩ năng đúng để được lợi từ thay đổi công nghệ. Kĩ năng đúng ngày nay là bất kì lĩnh vực nào hỗ trợ cho công nghệ hay không thể bị thay thế bởi tự động hoá. Mọi sinh viên cần hỏi: “Mình có đang học trong những lĩnh vực có nhu cầu cao như Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ hay Toán học (STEM) hay không? Mình có những kĩ năng mà không thể bị thay thế bởi máy tính, hay có kĩ năng mà máy tính có thể làm tốt hơn mình?” Đây là những câu hỏi nghiêm chỉnh phải được trả lời một cách trung thực vì cuộc đời làm việc của bạn sẽ kéo dài ít nhất bốn mươi hay năm mươi năm nữa nhưng công nghệ đang thay đổi nhanh hơn tương ứng với luật Moore. (tức là, gấp đôi lên cứ sau mỗi hai năm).

Một số người tin “Điều đó không thể xảy ra cho tôi.” Rồi đối diện với thực tại tàn nhẫn của điều công nghệ đã làm cho nghề nghiệp của họ. Vài năm trước, một người bạn ở Pháp nói với tôi: “Tôi làm việc trong chính phủ, việc làm trả lương không cao nhưng rất an ninh và tôi có thể thảnh thơi cho tới khi về hưu.” Vài tháng sau đó, ông ấy bị sa thải và cay đắng: “Họ không thể làm điều đó với tôi được, tôi đã dành 35 năm làm việc cho chính phủ.” Sau vài tháng bị thất nghiệp, ông ấy phàn nàn: “Với mọi việc làm tôi xin vào họ đều hỏi liệu tôi có biết cách dùng máy tính không. Tôi không biết điều đó từ 35 năm qua, tôi chỉ dùng máy chữ.” Điều được dự đoán là với kinh tế toàn cầu, hiện tượng này sẽ lan rộng khắp thế giới, bất kể nơi bạn sống và điều bạn làm; bạn có thể không an toàn được như bạn nghĩ.

Ngày nay với học máy và trí tuệ nhân tạo, tiến bộ lớn đã được thực hiện hướng tới các hệ thống thông minh mà có thể suy nghĩ lập luận và hành động hiệu quả như con người. Trong tương lai, máy có thể làm hầu hết các việc mà con người làm ngày nay và sẽ có cái lợi năng suất nhanh chóng và tăng trưởng kinh tế, vì robots có thể xây dựng hầu hết mọi thứ mọi người cần với chất lượng cao và với giá thành thấp hơn nhiều. Điều này không phải là hư cấu vì nó đã xảy ra ở nhiều chỗ từ các nước đã phát triển rồi sang các nước đang phát triển vì các công ti sẽ dùng máy móc và hệ thống cải tiến năng suất và lợi nhuận. Câu hỏi là như một thanh niên, bạn có thể làm gì với thông tin này?

Sự kiện là có việc làm công nghệ tốt nhưng cạnh tranh là cao cho nên bạn phải được chuẩn bị để nắm lấy cơ hội khi nó tới. Là sinh viên, bạn cần chọn các lĩnh vực học tập một cách cẩn thận và hội tụ vào phát triển tri thức và kĩ năng của bạn đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp. Bạn cần hình dung ra kĩ năng nào có nhu cầu cao, không chỉ trong năm nay mà năm tới mười năm tới và hội tụ việc học của bạn vào các khu vực sánh đúng với những kĩ năng đó. Nếu trường của bạn chậm thích ứng với những thay đổi, học các môn học trong Môn học trực tuyến mở cho đại chúng (MOOCs) hay các website kĩ thuật. Bạn phải đi theo xu hướng công nghệ và xu hướng thị trường trên cơ sở hàng ngày và hàng tuần vì mọi thứ thay đổi nhanh chóng và nếu cần, làm điều chỉnh nào đó, có kĩ năng đúng bạn có thể làm việc cho các công ti khởi nghiệp hay thậm chí bắt đầu công ti riêng của bạn và nắm lấy cơ hội.

—English version—

The changing world

Technologies change fast and threaten every business as well as every country. In the past thirty years, technologies have destroyed many established businesses but also created many new ones. However the benefits of technology do not spread equally to everyone but only to a few who understand the opportunities. Today there are many super-rich companies and very rich individuals who work in technology industry but there are many people who are struggling to survive and a lot of desperate people who lost their jobs and probably will never find another.

Not long ago, there is a gap between the rich and the poor but today there is a very big gap between the skilled and the unskilled. Million unskilled workers are losing jobs every year and will never get them back. Economists called it “Labor market polarization” where there are an expanding job opportunities in high-skill, high-wage jobs and shrinking opportunities for low-skill, low-wage jobs. This situation is happening in every country and happens very fast. High unemployment has reached the crisis state in many countries and spreading to others quickly. Some economists called it “The unemployed bomb waiting to explode.” The problem is that technologies give companies the opportunity to increase profits by eliminate millions of workers whose skills are being replaced by automation and robots. Today most factories do not need labor workers but still have higher productivity, better profits as they are using automation and robots. Now every country begins to feel the effect of information technology that people cannot believe that it happens that fast.

Last month, three minutes after a minor earthquake in California, the Los Angeles Times already had an article about the event on its website, written by robots with a complex computer algorithm. It is not the first time U.S. newspaper has used automated reporting. With Big data, many newspapers are using robots writers who collect news and write articles faster than experienced journalists. Common news such as accidents, earthquakes, and fires are easily done by a machine as they are just reporting but complex news with certain analysis and commentary still need a professional journalist. It is predicted that in the near future, with complex machine learning algorithms, robots can also write complex analysis too.

Today if you are highly educated and have technology skills that cannot be done by robots than you should not worry. You belong to the high-skilled group and you can enjoy the benefit of technology. If you are not educated or do not have the technology skills, you are at risk of losing job soon. Maybe not this year or next year but your job will not last as it will be replaced by automation sooner or later. Automation happened first in the U.S. then spreads to Europe, where in a short time it already creates high unemployment rate and it is predicted that by next year, it will reach countries like Japan, S. Korea, Taiwan, and Singapore where their industries need to be automated which means millions of people will lose their jobs. It is not a surprised that these countries are hurrying to improve their education systems to focus on science and technology as they know what will happen there soon.

The key factor to survive this “technology driven economy” is having the right education, training, and skills to benefit from technological change. The right skills today are any field of study that support technology or cannot be replaced by automation. Every student need to ask: “Am I studying in the fields that are in high demand such as Science, Technology, Engineering or Math? (STEM) or not? Do I have skills that cannot be replaced by the computer, or is the computer can do better than me?” This is a serious question that must be answered honestly because your working life will last at least forty to fifty years but technology is changing much faster according to Moore’s law. (i.e., double every two years).

Some people believe “It cannot happen to me.” Then face the brutal reality of what technology did for their careers. Few years ago, a friend in France told me: “I work in government, not high paying job but very secure and I can relax until retirement.” Few months after that, he was laid off and bitter: “They cannot do that to me, I spent 35 years working for the government.” After several months being unemployed, he complained: “For every job that I applied they ask if I know how to use computer. I do not know that since in the last 35 years, I only use typewriter.” It is predicted that with global economy, this phenomenon will spread all over the world, regardless of where you live and what you do; you may not be as safe as you think.

Today with machine learning and artificial intelligence software, significant progress has been made toward smart systems that can think reason and act as effectively as humans. In the future, machines can do most jobs that people do today and there will be rapid productivity gains and economic growth, as robots can build almost everything people need at higher quality and for much lower prices. This is not fiction as it already happens in many places from developed countries then to developing countries since companies will use machines and systems that improve productivity and profits. The question is as young person, what can you do with this information?

The fact is there are good technology jobs but competitive is high so you must be prepared to seize the opportunity when it comes. As students, you need to select the fields of study carefully and focus on developing your knowledge and skills that meet industry’s needs. You need to figure out what skills are in high demand, not just this year but the next five to ten years and focus on your learning in areas that match those skills. If your school is slow to adapt changes, take courses in massive online open courses (MOOCs) or technical websites. You must follow technology trends and market trends on a daily and weekly basis as things change quickly and if needed, make some adjustments, having the right skills you can work for startup or even start your own company and seize the opportunity.