Một nhà lãnh đạo cần làm gì để tạo điều kiện cho nhân viên tự đánh giá bản thân, từ đó vượt qua bản ngã của chính họ để vươn lên và phát triển? Để làm được điều đó không hề khó như bạn nghĩ, bởi vì cuốn sách Vô Ngã - Không Vượt Qua Mình Đừng Làm Gì Hết của Cy Wakeman sẽ chính là giải pháp giúp bạn thực hiện. Cuốn sách cung cấp những công cụ và phương pháp dễ sử dụng, để bạn có thể giành lại những khoảng thời gian bị mất vào những câu chuyện thị phi nơi công sở.

Về Tác Giả

Cy Wakeman là nhà nghiên cứu về những tình huống thị phi nơi công sở, là diễn giả quốc tế về chủ đề lãnh đạo, đồng thời cũng là nhà trị liệu tâm lý. Năm 2001, cô thành lập công ty Reality-Based Leadership.

Năm 2017, Cy Wakeman được xếp vào Top 30 Global Leadership Gurus bởi Global Gurus, Top 100 Leadership Expert to Follow trên Twitter, và được mệnh danh là “vũ khí bí mật để khôi phục lại sự chuẩn mực nơi công sở”.

Về Cuốn Sách

Sau hơn hai mươi năm huấn luyện triết lý Trọng Thực Tế tại hàng trăm tổ chức, Cy Wakeman đã viết nên cuốn sách này dựa trên những số liệu nghiên cứu cụ thể chứng thực phí tổn cảm xúc do cái tôi sinh ra tốn kém ra sao. Vì chúng mà các công ty đánh mất hàng tỷ đô-la mỗi năm. Trong các doanh nghiệp, phí tổn cảm xúc là một khoản rò rỉ vô hình. Nó giống như một cái vòi hoa sen ở tầng trên bị gỉ, sẽ chẳng có ai nhận ra cho đến khi trần nhà và các bức tường sụp xuống, gây ra những thiệt hại không thể diễn tả nổi.

Trong cuốn sách này, tác giả sẽ dùng những câu chuyện thu thập được trong suốt nhiều năm thuyết giảng về chủ trương Trọng Thực Tế để chứng minh rằng chúng ta có thể nâng cao tinh thần trách nhiệm của nhân viên như thế nào, từ đó dẫn đến mức độ gắn bó với công việc và thành quả đáng mong đợi ra sao. Điều quan trọng là cuốn sách này cung cấp những công cụ và phương pháp dễ sử dụng, có thể được thực hành ngay nhằm giúp bạn giành lại những khoảng thời gian bị mất vào những câu chuyện thị phi nơi công sở. Và bạn sẽ biết được một hướng tiếp cận mới về lĩnh vực gắn kết nhân viên và nhận ra những sai lầm cơ bản tồn tại trong những phương pháp mà các doanh nghiệp bấy lâu nay vẫn sử dụng để đánh giá tiêu chí này. Bạn sẽ hiểu rằng những công cụ mà hầu hết các nhà lãnh đạo tìm kiếm nhằm quản lý sự thay đổi thực chất chẳng khác nào đổ dầu vào lửa và cản bước tiến của nhân viên. 

Triết lý cốt lõi của phương pháp Lãnh đạo Trọng Thực tế là ngừng phán xét, sẵn sàng giúp đỡ. Nhân viên của tôi luôn phải thủ sẵn trong đầu câu hỏi: “Tôi có thể giúp được gì?”. Mỗi khi họ tới tìm tôi muốn kể lể, tôi sẽ khuyến khích họ trực tiếp gặp mặt người họ đang nói tới và hỏi: “Tôi có thể giúp được gì cho bạn/anh/chị?”. Câu hỏi đơn giản mà chân thành này sẽ ngay lập tức gắn kết tinh thần làm việc nhóm của đội ngũ nhân viên. 

Cuốn sách này được chia thành 3 phần: Dẫn Nhập, Lời Kết và Phụ Lục. Ở phần đầu - Dẫn Nhập bao gồm 9 chương nhỏ như sau:

1. Chuyện Vô Bổ Và Dữ Liệu Thực Tế

Trong các cuộc khảo sát do Cy Wakeman thực hiện, các nhà lãnh đạo đã cho biết trong tổng thời gian dùng để đối phó với những thị phi vô bổ tại công sở, giải quyết những “hành vi trọng cái tôi” chiếm đến 32%. Những hành vi đó bao gồm: 

  • Đối phó với cảm xúc bị tổn thương, các hiểu nhầm hoặc suy diễn

  • Xử lý chuyện phiếm và những tin đồn của nhân viên

  • Giải quyết thái độ không chịu tiếp thu nhận xét từ người khác

  • Đối phó với những nhân viên hay phàn nàn hoặc hay trút bầu tâm sự

  • Kiểm soát tin đồn chốn công sở

  • Xử lý các nhân viên chuyên soi mói và phán xét người khác

  • Xử lý các nhân viên hay so đo với người khác

Những hành vi này là dấu hiệu phổ biến của một cái tôi được nuông chiều nhưng lại đang chịu nhiều tổn thương. Phí tổn cảm xúc quả thực gây ra nhiều tác động đáng kinh ngạc. Các doanh nghiệp tiêu tốn hàng triệu đô-la mỗi năm chỉ để xử lý những vấn đề như nhân viên tỏ ra bảo thủ trước các thay đổi, không gắn kết với công việc, hay không điều hướng suy nghĩ và hành động của bản thân theo chiến lược công ty. Mặc dù trong tay không hề thiếu những công cụ và kỹ thuật huấn luyện, họ vẫn chẳng thể giải quyết được các vấn đề liên quan đến phí tổn cảm xúc. 

Các tổ chức/doanh nghiệp ngày nay xem việc lãnh đạo tựa như đến dự một bữa tiệc buffet. Mỗi nhà lãnh đạo thường chọn những phương hướng quản lý của riêng mình, bất kể chúng có được chứng minh sự hiệu quả hay không. Cách tiếp cận này khiến các doanh nghiệp ngày nay khó kiểm soát hơn, trong khi chúng ta đáng lẽ phải là những guồng máy vận hành theo một chu trình chuẩn xác, được thực tế chứng thực tính hiệu quả. Cách nhìn nhận vai trò lãnh đạo này cũng khác xa cách các công ty quản lý vấn đề năng suất - lấy những phương pháp được chứng minh hiệu quả bởi các số liệu và phân tích thực tế làm chuẩn nhằm tận dụng triệt để nguồn lực sẵn có.

2. Bản Ngã Và Thực Tại

Muốn trở thành một nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng, bạn cần am hiểu và quản trị cái tôi của mình lẫn mọi người. Học cách vượt qua bản ngã giúp mọi người nâng cao nhận thức và sẵn sàng hướng đến điều tốt đẹp nhất. Những phương pháp và công vụ lãnh đạo truyền thống thực tế đã cổ xúy cho những hành vi trọng cái tôi và tổn hại nghiêm trọng đến thành quả kinh doanh như thế nào. 

Một người có cái tôi cao ngạo và một người tự tin không hề giống nhau. Tự tin là tin vào chính mình và những gì bản thân có thể làm được; cái tôi lại không như vậy. Khác với sự tự tin, cái tôi làm mọi việc chỉ vì tư lợi - lúc nào nó cũng mong muốn được công nhận, được trọng vọng, và bằng mọi giá muốn được xem là “đúng”. Nó kháng cự lại những lời nhận xét và cho ta những động cơ hiếm khi nào đúng đắn. 

3. Nhà Lãnh Đạo Kiểu Mới

Nếu ở chương trước, tác giả nhắc đến phương pháp để tách bạch giữa nỗi khổ của ta và thực tại, thì trong chương này, Cy Wakeman lại đưa ra một số phương pháp khác có thể hỗ trợ bạn đánh bại bản ngã.

Vai trò của một nhà lãnh đạo kiểu mới không còn là quán xuyến và “đảm bảo mọi việc đi đúng hướng” nữa, mà thiên về tạo điều kiện và quản lý nguồn năng lượng làm việc. Những cuộc đối thoại và câu hỏi là những công cụ cơ bản nhất dùng để chuyển đổi quan niệm ngồi ước ao “điều kiện lý tưởng” thành tư duy làm thế nào để thành công trong hoàn cảnh thực tại. Ví dụ, thường thì lãnh đạo tham gia vào các cuộc họp với vai trò là thành viên đóng góp ý tưởng, đánh giá các ý kiến của đồng nghiệp và chốt phương án cuối cùng. Nhưng trong mô hình quản lý cái tôi đề xuất, các nhà lãnh đạo chỉ đóng vai trò hỗ trợ, thúc đẩy các thành viên tư duy hiệu quả hơn và hợp tác với nhau để khơi mào sáng tạo và chào đón cải tiến. Những cuộc thảo luận sẽ chuyển từ “vì sao ta không thể” thành “ta có thể xử lý vấn đề như thế nào”.

4. Dấu Chấm Hết Cho Triết Lý Gắn Kết Nhân Viên Truyền Thống

Ở chương này, tác giả sẽ chỉ rõ ra 3 tư duy sai lầm thường gặp trong việc gắn kết nhân viên như sau: 

  1. Ý kiến mọi nhân viên đều có giá trị ngang nhau.

  2. Các lãnh đạo phải tạo ra môi trường lý tưởng để khuyến khích các nhân viên cống hiến “tài năng” của họ cho công việc.

  3. Sự gắn bó của nhân viên là chìa khóa ma thuật giúp doanh nghiệp đạt được thành quả mỹ mãn. 

5. Khi Tinh Thần Trách Nhiệm Đi Đôi Với Gắn Kết Nhân Viên

Trong chương trước, tác giả đã vạch trần những lối tư duy đầy thiếu sót và những quan niệm sai lầm làm nền tảng cho các chính sách và triết lý gắn kết nhân viên hiện nay. Cy Wakeman cũng đưa ra vài ví dụ cho thấy chỉ cố gắng khuyến khích nhân viên gắn bó, các tổ chức/doanh nghiệp đã khiến mọi chuyện tệ đi như thế nào. Câu hỏi được đặt ra là: Thay vì thế, chúng ta phải làm gì? 

Theo như các lý do đã được liệt kê ở chương trước, ta có thể dễ dàng nhận ra các khảo sát này không phải một khoản đầu tư hay ho hoặc công cụ hiệu quả có thể giúp ta loại bỏ những chuyện vô bổ và các phí tổn cảm xúc. Tin tốt là bạn không nhất thiết phải loại bỏ hoàn toàn khảo sát mức độ gắn bó hay các công cụ hỗ trợ gắn kết nhân viên khác. Điều cần làm là hãy chú tâm hơn đến yếu tố trách nhiệm.

6. Thấu Hiểu Tinh Thần Trách Nhiệm

Tinh thần trách nhiệm là con đường tối ưu giúp ta vượt lên trên bản ngã. Nó hạn chế những chuyện vô bổ và loại bỏ các phí tổn cảm xúc. Và đương nhiên, tinh thần trách nhiệm cũng là động lực chính tạo nên thành quả mỹ mãn. 

Giống như nhiều yếu tố khác được nhắc đến trong cuốn sách này, tinh thần trách nhiệm là điều mỗi cá nhân sẽ phải tự lựa chọn cho chính mình. Bạn phải nhận lấy trách nhiệm cho các hành động của bản thân, cũng như các hệ quả có thể xảy đến. Còn đối với các lãnh đạo, điều quan trọng là phải nhớ rằng tinh thần trách nhiệm không phải chỉ có sẵn trong bản chất mỗi người hay chỉ có được thông qua quá trình học hỏi. Tinh thần trách nhiệm có thể vun trồng và phát triển.

7. Quản Lý Sự Thay Đổi Đã Là Chuyện Của Thế Kỷ Trước

Theo khảo sát ở chương 1, thái độ chống đối thay đổi, vốn được khuếch đại nhờ triết lý quản lý sự thay đổi truyền thống, là một trong năm nguyên do chính tạo ra những chuyện vô bổ và phí tổn cảm xúc. Phát triển lối tư duy khác biệt và tận dụng phương pháp lãnh đạo mới sẽ giúp bạn hạn chế đáng kể phí tổn cảm xúc rò rỉ từ nguồn này. Từ bỏ phương pháp quản lý thay đổi và tập trung vào tinh thần sẵn sàng trong kinh doanh sẽ khiến mọi người làm chủ được hiện tại và sẵn sàng cho tương lai. Chính tinh thần sẵn sàng mới là nhân tố cốt yếu dẫn ta đến các thành quả mỹ mãn và duy trì được chúng.

8. Sẵn Sàng Trong Kinh Doanh

Sẵn sàng trong kinh doanh chẳng có họ hàng gần xa gì với quản lý sự thay đổi cả. Đó là một hướng tiếp cận mới mẻ và cấp tiến, đòi hỏi lãnh đạo phải liên tục khiến mọi người nhìn nhận rõ thực tế. Họ phải làm thế bằng sự minh bạch, những cuộc đối thoại thẳng thắn, các mục tiêu chi tiết - và không cảm thấy tội lỗi với bất cứ ai về những hành động trên.

Sẵn sàng trong kinh doanh tức là nỗ lực hết mình, tận dụng và điều hướng công sức nhân viên vào công việc nhằm mang lại thành quả mỹ mãn trong bất kỳ hoàn cảnh và điều kiện nào. Nói cách khác, điều này đồng nghĩa với việc cất lời kêu gọi hướng đến điều tốt đẹp nhất.

9. Hưởng Ứng

Trong kinh doanh, thái độ hưởng ứng từ phía nhân viên không phải như những cái ghế da xe hơi hoặc phòng karaoke, phải đặt trước mà chưa chắc đã sử dụng được. Yếu tố này là một điều kiện bắt buộc, là một trong những trách nhiệm cốt lõi của nhân viên. Các thành viên trong đội ngũ phải hưởng ứng kế hoạch kinh doanh khi đến nơi làm việc. Thay vì yêu cầu thẳng thừng và rõ ràng rằng các nhân viên cần phải hưởng ứng chiến dịch công ty, nhiều lãnh đạo lại lầm tưởng chính họ mới là người cần đứng ra lo liệu mọi sự, để rồi kiệt sức khi cố gắng tạo ra môi trường làm việc hoàn hảo không hề tồn tại trong thực tế chỉ để mọi thành viên tham gia hưởng ứng. 

Lời Kết: Cất Lời Kêu Gọi

Ở phần này, tác giả lưu ý một vài thứ để các nhà lãnh đạo có thể tiến bước theo hướng đi táo bạo và mới mẻ được đề cập đến trong cuốn sách - giúp mọi người vượt lên trên bản ngã và nắm bắt vô số cơ hội. Một số lưu ý nổi bật như: 

  • Xem lại bản ngã của chính bạn trước khi dây dưa với bản ngã của người khác.

  • Hãy thật dịu dàng. Chúng ta muốn lay mọi người tỉnh, chứ không phải hùng hục lôi họ dậy.

  • Hãy trở thành một con người giàu lòng trắc ẩn. Chúng ta là con người. Bất kỳ ai vào bất cứ lúc nào đều có thể bị cái tôi làm cho sa ngã. Ai cũng sẽ có lúc làm hỏng việc. Quan trọng là ta hãy tự tha thứ cho chính mình. Đó là một bài học cho ta, hãy đứng lên thử làm lại lần nữa.

  • Kêu gọi mọi người hướng đến điều tốt đẹp nhất. Làm việc cùng những con người chung chí hướng để có thể đạt đến thành quả mỹ mãn. 

Phụ Lục: Phương Pháp Lãnh Đạo Trọng Thực Tế

Phần cuối Cy Wakeman sẽ tập hợp tất cả các công cụ Lãnh đạo Trọng Thực Tế đã được đề cập trong những chương trước nhằm giúp người đọc dễ tra cứu và vận dụng hơn. Nó sẽ hỗ trợ bạn trong tiến trình giúp đỡ người khác ngừng phóng chiếu, vượt qua bản ngã, và đạt được những thành quả mỹ mãn. Cụ thể là: 

  • Những câu hỏi huấn luyện hay

  • Viết nên câu chuyện mới

  • Mô hình SBAR

  • Nâng cao tinh thần trách nhiệm

  • Lên kế hoạch cam kết hành động

  • Bài tập động não ngược, tư duy trong khuôn khổ

  • Các câu hỏi nội quan

  • Bài tập tự đánh giá bản thân

Hàng ngàn lãnh đạo đã sử dụng bộ công cụ này để tạo nên những tác động to lớn cho doanh nghiệp của họ. Như đã thảo luận trong các chương trước, đặt câu hỏi cho đối phương trả lời chính là chìa khóa dẫn đến phương pháp lãnh đạo hiệu quả. Những câu hỏi hay sẽ phát triển lối suy nghĩ chín chắn thông qua tiến trình tự đánh giá bản thân, qua đó nâng tầm nhận thức và bồi dưỡng tư duy. Những câu hỏi và bài tập nội quan giúp ta gạt bỏ những câu chuyện vô bổ và nguy hiểm do bản ngã thêu dệt nên. Vượt qua cái tôi cao ngạo cũng đồng nghĩa với việc phí tổn cảm xúc sẽ được giảm thiểu trong khi ta ngày càng đạt được nhiều thành quả hơn.

 

Lời Kết

Trong công việc, nhiệm vụ căn bản của người lãnh đạo là “phát lời kêu gọi hướng đến điều tốt đẹp nhất” và giúp người khác phát huy tối đa nội lực bản thân. Những phương pháp được Cy Wakeman nhắc đến trong cuốn sách sẽ giúp bạn đưa công sở của mình đến với thế giới vô ngã. 

Tác giả: Hồng Dịu - Bookademy