Sinh viên tốt nghiệp thường hỏi tôi: “Em nghĩ rằng em đã làm tốt trong phỏng vấn việc làm nhưng em đã không nhận được việc làm. Em đã trả lời rất tốt mọi câu hỏi kĩ thuật mà họ hỏi. Em không biết tại sao họ đã không thuê em?” Tôi hỏi họ: “Họ có hỏi em cái gì đó bên cạnh những câu hỏi kĩ thuật không?” Nhiều người ngần ngại và thú nhận rằng họ đã không được chuẩn bị cho những kiểu câu hỏi này và có thể không trả lời tốt cho chúng. Đây là những vấn đề chung trong các sinh viên kĩ thuật. Họ hội tụ nhiều thế vào khía cạnh kĩ thuật nhưng bỏ qua khía cạnh hành vi của phỏng vấn.

Trong nhiều năm, tôi đã thu thập “Các câu hỏi phỏng vấn phi kĩ thuật” mà sinh viên thường thấy khó trả lời để giúp họ chuẩn bị. Sau đây là năm câu hỏi trong số đó:

1)    “Tại sao bạn muốn làm việc cho công ti chúng tôi?”

Để trả lời câu hỏi này, bạn phải biết cái gì đó về công ti. Trước cuộc phỏng vấn bạn phải nghiên cứu về công ti mà bạn muốn làm việc cho. Nhìn qua website của họ, kiểm báo cáo tài chính của họ, theo dõi tin tức của họ, và “Google” để học cái gì đó về họ. Khi họ hỏi, bạn có thể trả lời với sự tự tin về công ti vì bạn đã biết cái gì đó về họ. Bạn có thể trả lời rằng công ti có thể cung cấp cho bạn công việc thách thức; công ti có danh tiếng tốt mà bạn có thể xây dựng nghề nghiệp của bạn v.v. Chẳng hạn bạn có thể nói: “Tôi không chỉ tìm việc làm. Tôi muốn xây dựng nghề nghiệp với một công ti mạnh như của các ông. Công ti của các ông tạo ra sản phẩm lớn và có tiềm năng phát triển. Tôi chia sẻ viễn kiến của công ti ông và nếu có thể, tôi muốn là một phần của nó.”

2)    “Bạn muốn làm gì trong năm năm kể từ bây giờ?” hay “Nghề nghiệp dài hạn của bạn là gì?”

Đây là câu hỏi thông thường để phân tách các ứng cử viên chỉ muốn có việc làm và ai đó muốn xây dựng nghề nghiệp với công ti. Câu trả lời tốt nhất là câu bạn muốn là nhà chuyên nghiệp nơi bạn có thể xây dựng nghề nghiệp. Bạn có thể nói rằng vài năm đầu bạn muốn học về kinh doanh của công ti để cho bạn có thể đóng góp rồi tuỳ theo cơ hội nào có trong công ti mà bạn có thể vào việc chuyên môn hơn. Chẳng hạn: “Từ điều ông đã nói với tôi về tiềm năng, tôi muốn bắt đầu như một người phát triển phần mềm; vài năm kể từ giờ tôi muốn đi lên vị trí người lãnh đạo tổ nơi tôi sẽ lãnh đạo một tổ nhỏ để phát triển sản phẩm. Trong năm hay sáu năm, tôi muốn vào vị trí người quản lí dự án nơi tôi có thể đóng góp cho các mục đích của công ti.”

3)    “Nói cho tôi về bản thân bạn?”

Nhiều sinh viên coi đây là “câu hỏi gài bẫy” khi một số người dành nhiều thời gian nói về bản thân họ. ĐỪNG phạm sai lầm đó. Người phỏng vấn KHÔNG quan tâm tới đời tư của bạn, tới gia đình bạn hay điều bạn làm đâu. Họ chỉ muốn biết bạn “khớp” thế nào với vị trí mà công ti muốn lấp vào. Bạn cần nghĩ cẩn thận trước khi cho câu trả lời. Tôi khuyên rằng bạn hỏi, “Có khía cạnh đặc biệt nào của nền tảng của tôi mà ông muốn biết thêm thông tin không?” Điều này sẽ buộc người phỏng vấn phải cụ thể hoá và cho phép bạn có thời gian hội tụ vào việc né tránh thảo luận không liên quan. Điều quan trọng với bạn là nhắc tới về việc làm mở ra và kĩ năng họ cần. Bất kì điều gì bạn nói cũng nên tham chiếu tới kĩ năng của bạn và nét nhân cách của bạn như là người chơi trong tổ. Chẳng hạn, “Tôi thích làm việc trong tổ; tôi bao giờ cũng hoà hợp với các thành viên tổ của tôi. Trong dự án capstone, tôi là ngưỡi lãnh đạo tổ nơi tôi hoà hợp với các bạn trong tổ, v.v…” Đây không phải là câu hỏi mà bạn có thể trả lời nhanh chóng. Để một số thời gian để nghĩ về bản thân bạn, và những khía cạnh đó của cuộc đời của bạn mà bạn muốn chia sẻ với những người phỏng vấn.

4)    “Tình huống hay vấn đề khó nhất mà bạn đã đối diện là gì?”

Đây là câu hỏi khó khác mà bạn phải cẩn thận khi trả lời. Bạn KHÔNG BAO GIỜ nên nói về vấn đề khó với đồng nghiệp, với người quản lí hay với các giáo sư. Điều đó sẽ chỉ ra rằng bạn là người tiêu cực. Bạn phải chuẩn bị một câu chuyện trong đó tình huống là khó nhưng cũng cho phép bạn chứng tỏ năng lực của bạn để giải quyết vấn đề. Chẳng hạn, bạn có thể nói: “Yêu cầu cho dự án capstone đã được công ti ngoài trao cho chúng tôi. Họ cho chúng tôi sáu tháng để hoàn thành nhưng khi chúng tôi mới được bốn tháng, họ đổi yêu cầu nhưng không cho chúng tôi thời gian phụ thêm. Chúng tôi phải làm một số thiết kế để đảm bảo rằng phần mềm làm việc tốt với yêu cầu mới. Chúng tôi đã làm việc nhiều giờ nhưng đến cuối chúng tôi thành công v.v.” Bạn có thể soạn ra chi tiết nếu bạn muốn. Vì đây là vấn đề chung trong công nghiệp, người phỏng vấn sẽ hiểu rõ điều đó.

5)    Tại sao tôi phải thuê anh?

Người phỏng vấn quan tâm tới việc thuê bạn nhưng người đó có thể muốn bạn cho người đó xác nhận cho nên câu trả lời của bạn nên ngắn gọn và chính xác. Nó nên hội tụ vào các khu vực mà kĩ năng của bạn có liên quan tới việc làm mở ra. Bạn nên dùng mô tả việc làm và trả lời nó rõ ràng với kĩ năng của bạn. Chẳng hạn bạn có thể nói: “Các ông cần ai đó có kĩ năng C++, tôi đã học 2 môn trong C++ và được điểm A trong cả hai lớp. Dự án capstone của tôi cũng dùng C++ và tôi là người lãnh đạo tổ, làm hầu hết công việc viết mã và kiểm thử. Ông cần ai đó có kĩ năng lãnh đạo, tôi là người lãnh đạo của dự án Capstone nơi tôi chịu trách nhiệm cho cả kĩ thuật và quản lí dự án tổng thể v.v. Rồi bạn có thể kết luận với:  “Tôi có tri thức và kĩ năng mà các ông cần, tôi tin rằng tôi đủ tư cách cho vị trí các ông có. Tôi có mong muốn xây dựng nghề nghiệp vững chắc trong phần mềm và tôi nghĩ công ti ông là điều tôi muốn để xây dựng nghề nghiệp của tôi.”

—-English version—-

Difficult questions in Job Interview

Graduating students often asked me: “I thought that I did well in the job interview but I did not get the job. I answered all technical questions that they asked very well. I did not know why they did not hire me?” I asked them: “Did they ask you something else beside technical questions?” Many hesitated and admitted that they were not prepared for these types of question and might not answer them well. These are common issues among technical students. They were so focusing on the technical aspect but ignored the behavior aspect of the interview.

For several years, I have collected “Non-technical interview questions” that students often found difficult to answer to help them prepare. Following are five of them:

1)    “Why do you want to work for our company?”

To answer this question, you must know something about the company. Before the interview you must research about the company that you want to work for. Look over their websites, check their financial reports, follow their news, and “Google” to learn something about them. When asking, you can answer with confident about the company as you already knew something about them. You can answer that the company can provide you with a challenging work; the company has good reputation that you can build your career on etc. For example you can say:”I’m not looking for just a job. I want to build a career with a strong company like yours. Your company produces great products and has potential to grow. I share your company vision and if possible, I would like to be part of it.”

2)    “What would you like to be doing five years from now?” or “What is your long term career?”

This is the common question to separate candidates who just want a job and someone who want to build a career with the company. The best answer is that you want to be a professional where you can build your career. You may say that the first few years you want to learn about the business of the company so you can contribute then depend on what opportunities exist within the company you may get into more specific. For example: “From what you have told me about the potential, I want to start as a software developer; few years from now I like to move up to team leader position where I would lead a small team to develop product. In five or six years, I would like to get into a project manager position where I could contribute toward the company’s goals.”

3)    “Tell me about yourself?”

Many students considered this is a “trick question” as some would spend a lot of time talking about themselves. Do NOT make that mistake. The interviewer is NOT interest in your personal life, about your family, or what you do. They only want to know how do you “Fit” into the position that the company wants to fill. You need to think careful before giving an answer. I would recommend that you ask, “Is there any particular aspect of my background that you would like more information on?” This will force the interviewer to be specific and allows you time to focus and avoid discussing irrelevancies. It is important for you to mention about the job opening and the skills that they need. Whatever you say should refer to your skills and your personal traits such as being a team player. For example, “I like to work in team; I always get along with my team members. In the capstone project, I am a team leader where I get along well with my teammates, etc…” This is not a question that you can quickly answer. Take some time to think about yourself, and those aspects of your life that you would like to share in the interviewer.

4)    “What is the most difficult situation or problem that you have faced?”

This is another difficult question that you must be careful to answer. You should NEVER talk about difficult problem with co-workers, with your manager, or with the professors. That will indicate that you are a negative person. You must have prepared a story where the situation was difficult but also allows you to demonstrate your ability to solve problem. For example, you may say: “The requirements for the capstone project were given to us by an outside company. They gave us six months to complete but when we were in the fourth month, they changed the requirements but did not give us extra time. We had to rework some designs to ensure that the software work well with new requirements. We worked long hours but in the end we succeed…etc. You can elaborate on the details if you want. Since this is a common issue in the industry, the interview would understand it well.

5)    Why should I hire you?

The interviewer is interested in hiring you but he may want you to give him a confirmation so your answer should be short and concise. It should focus in the areas from your skills that relate to the job opening. You should using the description of the job and answer it clearly with your skills. For example you may say: “You need someone with C++ skills, I have taken 2 courses in C++ and scored A in both classes. My capstone project is also using C++ and I am the team leader who did most of the coding and testing. You need someone with a leadership skills, I am the leader of the Capstone project where I am responsible for both the technical and the overall project management etc. Then you may conclude with:  “I have the knowledge and skills that you need, I believe that I qualify for the position that you have. I have the desire to build a strong career in software and I think your company is what I would like to build my career with.”