Một sinh viên năm thứ nhất viết cho tôi: “Em đã đọc blog của thầy về lập kế hoạch nghề nghiệp nhưng em vẫn không biết em muốn làm gì hay em nên chọn học lĩnh vực nào? Xin thầy giúp đỡ.”

Đáp: Là thanh niên, việc biết điều bạn thực sự muốn làm với cuộc đời bạn cần thời gian Nó là quá trình khám phá vì bạn vẫn đang trưởng thành. Tuy nhiên vì bạn sắp vào đại học, bạn phải đặt phương hướng cho việc học của bạn. Bạn không nên phí thời gian bằng việc chuyển từ lĩnh vực nọ sang lĩnh vực kia chừng nào bạn chưa tìm ra bạn thích gì. Giống như một người liên tục đi trên cuộc hành trình dài, bạn cần bản lộ trình và hướng dẫn trước khi bắt đầu chuyến đi của bạn.

Điều đầu tiên bạn cần là hiểu khác biệt giữa nghề nghiệp và việc làm. Việc làm chỉ là cái gì đó bạn làm để được trả tiền, trong khi nghề nghiệp là cái gì đó bạn thích thú làm trong thời gian dài, điều cho phép bạn hỗ trợ cho bản thân bạn và gia đình bạn. Việc làm thường không yêu cầu giáo dục rộng nhưng nghề nghiệp bao giờ cũng yêu cầu nhiều giáo dục hơn, và ngày nay nó ngụ ý giáo dục đại học. Với nghề nghiệp, bạn phải dùng tri thức và kĩ năng của bạn để làm việc trong khu vực thuộc mối quan tâm của bạn. Với định nghĩa đơn giản này, bạn phải biết cái gì là quan trọng với bạn.

Điều thứ hai mà bạn cần là đặt mục đích cho nghề nghiệp của bạn. Sẽ khó tìm được phương hướng nghề nghiệp nếu bạn không biết mục đích của bạn. Nếu bạn đi du lịch, bạn phải biết nơi bạn muốn đi hay đích đến. Cùng điều này áp dụng khi xây dựng nghề nghiệp, bạn cần có mục đích. Mục đích phải là cái gì đó thực tế và đạt tới được; bằng không chúng chỉ là mơ hay ảo tưởng. Chẳng hạn, nếu mục đích của bạn là người phát triển phần mềm chuyên nghiệp, có việc làm tốt, có khả năng hỗ trợ cho gia đình, và đóng góp cho xã hội của bạn thì bạn đã bắt đầu bước đầu tiên.

Mặc dầu bạn viết rằng bạn không biết phải làm gì nhưng có lẽ bạn biết bạn thích gì. Bạn có thể bắt đầu bằng việc nghĩ về ba điều mà bạn thực sự thích khi bạn còn trẻ, trước khi bạn đạt tới tuổi 16? Chúng có thể là việc đọc tiểu thuyết, chơi videogames, hay đi du lịch tới chỗ mới v.v. Rồi nghĩ tới ba điều đã xảy ra giữa tuổi 16 và bây giờ. Chúng có thể là những điều như qua được kì thi vào đại học, gặp gỡ mọi người, hay tham gia vào hoạt động từ thiện. Từ sáu điều này, tự hỏi bản thân bạn: “Những điều này có gì chung? Cái gì là tương tự? Cái gì là điều bạn thích nhất? Cái gì làm cho chúng đặc biệt thế trong mọi biến cố khác trong cuộc đời bạn? Dựa trên mối quan tâm riêng của bạn, bạn có thể xác định lĩnh vực nào bạn thích làm việc. Là sinh viên, bạn cần thăm dò miền rộng các lĩnh vực để chọn lĩnh vực khớp nhất. Tất nhiên, bạn có thể làm các điều chỉnh cần thiết vì mọi sự thay đổi và ưa thích của bạn cũng thay đổi.

Nhớ rằng nghề nghiệp không chấm dứt khi bạn có việc làm mà nó là nỗ lực học cả đời. Có được việc làm chỉ mới là bắt đầu, bạn phải nắm quyền kiểm soát nghề nghiệp của bạn bằng liên tục cải tiến tri thức và kĩ năng của bạn. Bạn có thể cần tìm lời khuyên từ những người quản lí, bạn bè, và đồng nghiệp v.v. Nhưng chỉ bạn mới có thể quyết định nghề nào và chọn lựa nào là tốt nhất cho bạn.

—English version—

Career and Job

A first year student write to me: “I have read your blogs about career planning but I still do not know what I want to do or what field to study that I should select? Please help.”

Answer: As a young people, knowing what you really want to do with your life takes time. It is a discovering process as you are still maturing. However as you are going to college, you must set a direction for your study. You should not waste time by switch from one field to another until you find what you like. Just like a person goes on a long journey, you need roadmap and guidances before starting your trip.

The first thing you need is to understand the difference between a career and a job. A job is just something that you do to get paid, while a career is something that you enjoy doing for a long time which allows you to support yourself and your family. A job often does not require an extensive education but a career always requires more education, and today it means a college education. For a career, you must use your knowledge and skills to work in area of your interests. Given this simple definition, you should know which is important to you.

The second thing that you need is to set a goal for your career. It would be difficult to find a career direction if you do not know your goals. If you travel, you must know where do you want to go or the destination. The same thing applies when building a career, you need to have goals. The goals have to be something practical and achievable; else they are just a dream or an illusion. For example, if your goals are to be a professional software developer, have good job, be able to support a family, and contribute to your society then you already start the first step.

Although you wrote that you do not know what to do but you probably know what you like. You may start by think of three things that you really like when you were young, before you reach the age of 16? They might be reading novels, playing videogames, or traveling to a new place etc. Then think of three things that happened between the age of 16 and now. They could be things like passing college entrance examination, meeting people, or involving in a charity activity. From these six things, ask yourself: “What do these things have in common? What are the similarities? What are things that you like the most? What made them so special among all of the other events from your life? Based on your own interests, you can determine what field you like to work in. As student, you need to explore the wide range of fields to choose which one would fit best. Of course, in life, you make the necessary adjustments as things change and your preference changes.

Remember that a career does not end once you get a job but it is a life-long effort. Getting a job is only the beginning, you must take control of your career by continued to improve your knowledge and skills. You may need to seek advice from managers, friends, and colleagues etc. But only you can decide what careers and choices are best for you.