Hôm đó là ngày cuối cùng của lớp khi sinh viên tốt nghiệp và tuần sau họ sẽ đứng xếp hàng trong buổi lễ tốt nghiệp. Với mọi sinh viên đó là ngày đặc biệt, nhưng với tôi, nó cũng là một ngày đầy xúc động. Tôi đã làm việc cùng những sinh viên này trong bốn năm, tôi quan sát họ khi họ vào chương trình này, tôi thấy những lẫn lộn của họ, những vật lộn rồi tôi quan sát họ khi họ trưởng thành, đầy tự tin và sẵn sàng đối diện với thách thức của thế giới thực. Khi tôi chúc mừng họ về thành tựu của họ, sinh viên đề nghị tôi cho họ lời khuyên. Tôi thường cho lời khuyên trong lớp và trong blog cho nên điều đó sẽ là thừa nhưng vì họ cứ nài nỉ, tôi bắt đầu nói:

“Trong thế giới thay đổi nhanh chóng này, “đảm bảo” duy nhất bạn có thể có được là bằng liên tục học và giữ cho kĩ năng của bạn được cập nhật. Có được việc làm chỉ là bắt đầu vì bạn phải giữ việc làm của bạn và tăng trưởng nó thành nghề nghiệp chuyên môn đầy đủ mà bạn có thể tận hưởng trong thời gian dài. Để làm điều đó bạn phải làm cho bản thân bạn thành có giá trị với công ti của bạn. Nhiều người tốt nghiệp giả định rằng họ sẽ tốt nếu họ làm việc chăm chỉ. Nhưng làm việc chăm chỉ KHÔNG đủ vì bao giờ cũng có những người cạnh tranh và các tuỳ chọn khác sẵn có cho công ti của bạn. Bạn cần giữ việc làm của bạn bằng việc cải tiến kĩ năng của bạn vì công nghệ thay đổi và bạn phải thay đổi cùng nó. Bạn phải phát triển những kĩ năng nào đó không được dạy trong đại học, các kĩ năng chỉ tới với kinh nghiệm.”

“Giữ việc làm là một điều nhưng thăng tiến nghề nghiệp của bạn là điều khác. Bạn không thể viết mã mãi mãi được; bạn không thể làm cùng một việc mãi mãi được vì bạn phải thay đổi cùng với tiến bộ. Bạn có thể làm tăng giá trị của bạn đối với công ti bằng việc mở rộng tri thức và kĩ năng của bạn để cho bạn có thể trưởng thành trong vị trí của bạn. Bạn có thể bắt đầu như người phát triển phần mềm hay người kiểm thử nhưng bạn phải học cách làm việc chặt chẽ với người dùng và khách hàng. Bạn phải trở thành người kết nối giữa khách hàng và công ti của bạn, bạn phải hiểu nhu cầu của khách hàng và giúp cho công ti bạn đáp ứng các nhu cầu đó. Trong trường hợp đó, bạn có thể đi tới trở thành người quản lí dự án. Bạn sẽ học cách quản lí dự án của bạn để thành công. Có nhiều thứ để học trong quản lí dự án phần mềm nhưng nếu bạn làm tốt, không khó đi lên thành người quản lí chương trình hay sản phẩm nơi bạn sẽ quản lí vài dự án hay sản phẩm then chốt của công ti. Trong vị trí lãnh đạo này, bạn sẽ học nhiều hơn về doanh nghiệp nơi bạn xây dựng các kết nối và phát triển danh tiếng chuyên nghiệp vững chắc. Chừng nào bạn còn sẵn lòng học, bạn sẽ làm tốt.”

“Tất nhiên, sẽ có chướng ngại, thoái trào, thách thức và mọi sự sẽ khó hơn bạn nghĩ nhưng chìa khoá cho thành công là kiên nhẫn. Bạn phải đưa nỗ lực vào và học từ sai lầm của bạn, không có cách khác tốt hơn là học từ sai lầm. Cách tốt nhất để thành công hơn là dừng so sánh bản thân bạn với người khác, vì bao giờ cũng có ai đó giỏi hơn hay kém hơn bạn. Điều then chốt là liên tục học và cải tiến vì nó là điều duy nhất thành vấn đề.”

“Có nhiều con đường nghề nghiệp bạn có thể chọn. Con đường an toàn nhất là làm việc cho công ti lớn nơi bạn làm việc chăm chỉ, được đề bạt và đi lên theo thời gian trong nghề nghiệp của bạn. Con đường này được theo bởi những người dựa trên qui trình và qui tắc cho tăng trưởng nghề nghiệp của họ và nó có tác dụng trong môi trường làm việc ổn định. Nhưng nó chỉ là một trong nhiều chọn lựa mà một số trong các bạn sẽ chọn. Có những con đường khác nếu bạn dám là khác. Bạn có thể chọn con đường khác bằng việc làm việc cho các công ti khởi nghiệp với đầy bất định và hứng thú. Và trong khi nó là mạo hiểm, bạn có thể có được phần thưởng khác. Không có tinh thần nhà doanh nghiệp này, Bill Gates có thể là luật sư trong một hãng luật, cũng giống như bố ông ấy. Steve Jobs có thể là người lắp ráp làm việc cho một công ti điện tử; và Mark Zuckerberg có thể là người lập trình cho một công ti phần mềm. Tuy nhiên họ chọn con đường khác và làm thay đổi thế giới. Bạn cần biết rằng bạn có sức mạnh chọn lựa vào mọi khoảnh khắc nữa: chọn trong điều bạn làm cho nghề của bạn, chọn để lựa những người bạn của bạn, và chọn để lựa con đường riêng của bạn. Có ý thức, giữ mọi tuỳ chọn mở vì chúng là cuộc đời bạn và nghề nghiệp của bạn. Tuy nhiên, điều bạn làm không thành vấn đề, bạn phải hiểu rằng mọi chọn lựa đều có hậu quả và bạn phải chấp nhận trách nhiệm của bạn cố hữu trong mọi quyết định và chọn lựa bạn làm cho nên bạn phải hành động cẩn trọng.”

“Bạn nên bắt đầu với mục đích trong tâm trí: Bạn muốn là ai? Bạn muốn làm cái gì để cung cấp cho thế giới, cho bạn của bạn, cho gia đình bạn và cho xã hội? Có nhiều định nghĩa về “thành công” và chính bạn tạo ra định nghĩa đó về nó phải là cái gì. Tận hưởng thành tựu của các bạn và giữ việc học vì cuộc sống là trường học tốt nhất mà bạn có thể học. Khiêm tốn trong thế giới thay đổi nhanh này vì nó là nghề thực bạn có thể giữ.”

—English version—

The last day of class

It was the last day of class as students are graduating and next week they will be standing in line in the graduation ceremony. To all students it was a special day but to me, it was also a day full of emotion. I have worked with these students for four years, I watched them when they entered the program, I saw their confusion, struggling then I watched them as they matured, full of confidence and ready to face challenges of the real world. As I congratulated them on their achievements, students asked me to give them advices. I often give advices in classes and in my blog so it would be redundant but as they insisted, I began to speak:

“In this fast changing world, the only “guarantee” you can get is by continue to learn and keep your skills up to date. Getting a job is only the beginning as you must keep your job and grow it into a full professional career that you can enjoy for a long time. To do that you must make yourself valuable to your company. Many graduates assume that they will be fine if they work hard. But working hard is NOT enough as there are always competitors and other options available to your company. You need to keep your job by improving your skills continually as technology changes and you must change with it. You must develop certain skills that are not taught in college, skills that only come with experience.”

“Keeping a job is one thing but advancing your career is another thing. You cannot write code forever; you cannot do the same thing forever as you must change with progress. You can increase your value to the company by expanding your knowledge and skills so you can grow in your position. You may start as software developers or testers but you must learn how to work closely with users and customers. You must become a connector between customers and your company, you must understand customers’ needs and help your company to meet that needs. In that case, you can move to become a project manager. You will learn how manage your project to be successful. There are many things to learn in managing software projects but if you are doing well, it is not difficult to move into program or product manager where you will manage several projects or a key product of the company. In this leadership position, you will learn more about the business where you build connections and develop a solid professional reputation. As long as you are willing to learn, you will do well.”

“Of course, there will be obstacles, setbacks, challenges and things will be more difficult than you thought but the key to success is perseverance. You have to put in the efforts and learn from your mistakes, there is no other way better than to learn from mistakes. A best way to be more successful is to stop comparing yourself to other people, for there is always someone better or worse than you. The key thing is to continue to learn and to improve as it is the only thing that matters.”

“There are many career paths that you can choose. The safest is to work for big company where you work hard, get promote and moving up with time in your career. This path was followed by people who rely on process and rules to grow their career and it work well in stable work environment. But it is only one of many choices that some of you will select. There are others if you dare to be different. You can choose another path by working for startup companies which are full of uncertainty and excitement. And while it is risky, you may get different rewards. Without this entrepreneurship spirit, Bill Gates may be a lawyer in a law firm, just like his father. Steve Jobs may be an assembler working for an electronic company; and Mark Zuckerberg may be a programmer for a software company. However they chose the other path and change the world. You need to know that you have the power of choice at every moment too: choice in what you do for your career, choice to select who your friends are, and choice to select your own path. Be conscious, keep all options open as they are your life and your career. However, no matter what you do you must understand that every choice has consequence and you must accept your responsibilities inherent in every decision and the choice you make so you must act carefully.”

“You should begin with the end in mind: Who do you want to be? What thing do you want to offer to the world, to you friends, to your family and to your society? There are many definitions of “success” and it is you who create that definition of what it should be. Enjoy your achievement and keep learning as life is the best school that you can learn. Be humble in this fast changing world as it is the real possession that you can keep.”