Tuần trước, tôi đã ở Bồ đào nha để nghiên cứu về xu hướng phần mềm toàn cầu. Trước khi tôi đi, vài người bạn bảo tôi rằng chẳng có gì đáng quan tâm ở đó bởi vì nền kinh tế của nước này chủ yếu dựa trên công việc lao động và du lịch, hệ thống giáo dục của nó đi sau hầu hết các nước tây Âu và được ghi nhận là thấp nhất trong thành tựu về giáo dục. Gần đây, kinh tế Bồ đào nha đang bị rối ren và phải nhận trợ giúp từ Pháp và Đức. Nếu tôi tới đó, tôi sẽ phí thời gian của mình. Tuy nhiên tôi thấy cái gì đó đáng quan tâm mà tôi muốn chia sẻ cùng các bạn.

Trong nhiều năm, nền kinh tế Bồ đào nha phụ thuộc vào lao động và du lịch. Nhiều nước tây Âu quen chuyển công việc chế tạo tới đó để tận dụng ưu thế chi phí thấp. Tuy nhiên, chính phủ Bồ đào nha không nhìn thấy trước cạnh tranh từ các nước Đông Âu khi các nước này gia nhập Liên hợp châu Âu. Trong một thời gian ngắn, họ trở thành những đối thủ cạnh tranh chính với Bồ đào nha trong gần như mọi thứ vì họ có chi phí thấp hơn nhiều, nhiều công nhân hơn, và khuyến khích thuế tốt cho doanh nghiệp tái định vị ở đó. Chỉ trong vài năm, nhiều doanh nghiệp đã chuyển ra khỏi Bồ đào nha và vào các nước Đông Âu. Đột nhiên, nền kinh tế Bồ đào nhà trải qua sụt giảm lớn với thất nghiệp cao, chi phí sống dâng lên, và lạm phát khổng lồ. Một quan chức chính phủ than thở :“Các nước cũng giống như công ti; ông phải giữ đi trước một bước so với đối thủ cạnh tranh. Không may Bồ đào nha đã không nhận ra rằng nền kinh tế của nó dựa trên chi phí lao động có thể thành lỗi thời rất nhanh chóng trong thế giới toàn cầu hoá. Không ai chú ý mãi cho tới khi có cú sốc thì lại quá muộn rồi.” Chính phủ Bồ đào nha đã thử nhiều điều mà không mấy thành công. Họ đã chi nhiều tiền vào các dự án kích thích nhưng thất nghiệp vẫn cao, lạm phát ra ngoài kiểm soát, cắt giảm ngân sách không hiệu quả. Ngay cả kinh doanh du lịch cũng có vấn đề bởi vì số khách tới đã giảm do khủng hoảng tài chính.

Năm ngoái, thủ tướng Jose Socrates đã lấy một bước dũng cảm bằng cách nhìn vào tương lai với kế hoạch biến đổi xã hội Bồ đào nha thành xã hội tri thức. Để làm điều này, vị trí đầu tiên để bắt đầu là hệ thống giáo dục cho nên chính phủ đã tung ra một chương trình để trang bị cho mọi học sinh (từ trường tiểu học tới đại học) bằng máy laptop và truy nhập vào internet. Để trả tiền cho điều đó, chính phủ dùng ngân quĩ dự trữ và tiền từ các công ti di động, những nơi được cấp phép 3G để hoạt động ở Bồ đào nha. Điều đó đã bao cấp cho việc bán vài triệu laptop cho cả giáo viên và học sinh. Ngày nay, mọi giáo viên hay học sinh đều có thể mua laptop với xấp xỉ $200 đô la Mĩ. Họ cũng được tỉ lệ giảm giá cho truy nhập Internet băng rộng. Học sinh với thu nhập thấp được giảm giá lớn hơn và trả xấp xỉ $120 đô la Mĩ cho laptop và không phải trả tiền cho kết nối internet. Học sinh từ lớp 1 tới 6 có thể mua laptop cùng truy nhập Internet với giá $60 đô la Mĩ. Chính phủ cũng đã đầu tư trên $500 triệu đô la Mĩ để chắc từng lớp học đều có truy nhập vào Internet và mọi lớp học có bảng thông minh tương tác, máy chiếu đa phương tiện, thay vì bảng đen.

Năm năm trước, chỉ 28% người ở Bồ đào nha có truy nhập vào internet nhưng ngày nay con số là 75%. Chín trong mười học sinh ở Bồ đào nha có laptop với truy nhập internet. Hệ thống giáo dục truyền thống đã được biến đổi thành học cộng tác và tác động lên lớp học là khá lớn. Khi người bạn tôi Eduardo đưa tôi vào một trường tiểu học, tôi ngạc nhiên về cách học sinh học địa lí. Bắt đầu lớp, cô giáo hỏi: “Các em có biết Sri Lanka ở đâu không?” Tất nhiên, không ai biết cho nên cô giáo nói: “Sao các em không tìm thử và nói cho cô về điều đó?” Đột nhiên cả lớp trở nên rất ồn ào khi học sinh mở laptop của họ, kết nối với website giáo dục để tìm xem Sri Lanka ở đâu. Họ tìm trên internet, thu thập thông tin và thảo luận giữa họ với nhau. Sau mười phút, một tổ nhảy lên và giơ tay: “Chúng em đã tìm thấy nó và chúng em sẵn sàng trình bày.” Cô giáo gật đầu và cho phép tổ này được móc máy tính của họ vào máy chiếu đa phương tiện. Một học sinh bắt đầu giải thích chi tiết về Sri Lanka bằng hình ảnh, cậu ta trích dẫn về dân số, xã hội, văn hoá, thành phố, phong cảnh của nước đó cho lớp. Sau bài trình bày ngắn, cô giáo nói: “Bây giờ tiếp tục và học thêm về Thái Lan. Cô muốn biết tổ nào có thể cho bài trình bày tốt hơn tổ thứ nhất.” Bạn có thể cảm thấy nhiệt tình của những đứa trẻ này, bạn có thể thấy sự năng nổ của chúng khi chúng truy nhập vào internet và thảo luận với nhau về cách chuẩn bị bài trình bày của chúng. Tất nhiên, là một giáo sư đại học tôi quen thuộc với cách học tương tác và cộng tác bằng việc dùng công nghệ thông tin nhưng đây là lần đầu tiên tôi thấy điều này xảy ra trong trường tiểu học.

Khi tôi quan sát những học sinh này, tôi biết rằng hệ thống giáo dục của họ đang làm tiến bộ và cách công nghệ có thể giúp cho học sinh học tích cực hơn. Tôi có thể thấy rằng những học sinh này thích thú học tập khi chúng cộng tác với nhau để thu lấy thông tin. Thay vì ngồi thụ động yên tĩnh trong khi giáo viên dạy và viết cái gì đó lên bảng đen, những học sinh này thám hiểm mọi thứ trên website giáo dục, chúng khám phá ra những điều mới, chúng phân tích thông tin, chúng thu thập dữ liệu phụ, chúng thảo luận và tổ chức bài trình bày của mình. Giáo viên có đó chỉ để hướng dẫn chúng học. Carmelita, cô giáo nói với tôi: “Tôi thường dành mười giờ để chuẩn bị cho bài giảng nhưng bây giờ tôi chỉ hội tụ vào kết quả của việc học của chúng. Tôi có nhiều thời gian hơn cho bản thân mình bây giờ và phương pháp học mới này là tốt.” Cô ấy tiếp tục: “Điều đó cho phép tôi bước ra khỏi việc là người giảng và lắng nghe điều học sinh nói khi chúng học. Tôi thảo luận với chúng thay vì giảng bài cho chúng. Tôi động viên chúng khám phá cho chính chúng, học quá trình khám phá theo cách riêng của chúng, và cuối cùng nghĩ về cách giải quyết vấn đề thay vì chỉ ghi nhớ điều tôi nói với chúng. Với phương pháp học mới này học sinh cộng tác trong chúng để học khi chúng thảo luận với nhau và tổ chức tư duy riêng của chúng. Là một giáo viên, tôi chỉ kiểm tra công việc của chúng và đo kết quả học tập của chúng.”

Eduardo bảo tôi rằng Bồ đào nha đã đầu tư nhiều vào đào tạo giáo viên. Hệ thống giáo dục có cổng cho phép giáo viên làm việc cùng nhau để tạo ra bài học mới và tổ chức tài liệu môn học tận dụng ưu thế của công nghệ. Qua việc cộng tác này, hệ thống giáo dục của Bồ đào nha đã có nhiều tài liệu trực tuyến để giáo dục học sinh của họ. Nhiều ý tưởng mới theo cách của họ đi vào lớp học và tiến bộ đã là nổi bật. Ngày nay có 50 chương trình giáo dục khác nhau bên trong laptop của từng học sinh trẻ. Laptop được trang bị cùng với chương trình để ngăn ngừa học sinh truy nhập vào các website xấu và động viên chúng hoàn thành bài tập về nhà và đạt điểm cao. Nếu chúng làm bài tập về nhà tốt và được điểm tốt, chúng có nhiều thời gian hơn để chơi trò chơi máy tính, nếu không thì trò chơi sẽ tự động tắt đi.

Khi tôi rời khỏi Bồ đào nha, tôi bị ấn tượng với nỗ lực này của chính phủ. Ít nhất họ cũng đã nhận ra rằng nền kinh tế dựa trên ưu thế lao động thấp không còn kéo dài lâu trong thế giới đã toàn cầu hoá. Tôi cũng bị ấn tượng với nỗ lực để biến đổi một xã hội dựa trên chế tạo thành xã hội tri thức bằng việc bắt đầu với công nghệ thông tin. Tất nhiên, vẫn còn sớm để biết liệu cải tiến này có làm ra thay đổi gì trong thành tựu giáo dục trong các nước tây Âu hay không. Hệ thống mới này chỉ mới được vài năm và có thể cần một số thời gian cho kết quả hiện ra. Tuy nhiên dựa trên điều tôi đã thấy, tôi thực có hi vọng cao cho họ. Tôi KHÔNG tin rằng việc cung cấp laptop hay truy nhập internet cho học sinh là đủ tốt. Công nghệ chỉ là công cụ cũng giống như giấy hay bút chì mà học sinh dùng trong trường. Cải tiến thực sẽ chỉ xảy ra bằng cách chúng ta giáo dục học sinh về cách học. Chúng ta đang sống trong thế kỉ 21 và chúng ta cần cái gì đó khớp với thế kỉ mới này. Tôi hiểu rằng không dễ thay đổi thái độ của giáo viên những người cảm thấy rằng cách duy nhất để dạy là bằng việc đọc bài giảng trước lớp nơi học sinh “yên tĩnh lắng nghe”. Tuy nhiên, là nhà giáo dục chúng ta phải tính toán cách chúng ta giáo dục học sinh và tìm ra cách mới làm cho việc học thành kích động hơn, năng suất hơn, và hiệu quả hơn. Học sinh ngày nay không giống như vài trăm năm trước và chúng xứng đáng có giáo dục tốt hơn để giữ cho chúng có tính cạnh tranh trong thế giới toàn cầu hoá này.

—-English version—-

A classroom in Portugal

Last week, I was in Portugal to research on global software trends. Before I left, some friends told me that there was nothing interesting there because the country’s economy was based mostly on labor works and tourism, its education system was behind most countries in western Europe and scored the lowest in education achievement. Recently, Portugal’s economic was in trouble and had to receive helps from France and Germany. If I went there, I would be wasting my time. However I saw something interesting that I wanted to share with you.

For many years, Portugal ‘s economy was depending on its labor and tourism. Many western European countries routinely shift manufacturing works there to take the advantage of lower costs. However, Portugal government did not anticipate the competition from Eastern European countries when these countries joined the European Union. In a short time, they became Portugal main competitors in almost everything as they have much lower costs, more workers, and good tax incentives for business to relocate there. In just a few years, many businesses moved out of Portugal and into Eastern European countries. Suddenly, Portugal’s economy experienced a significant downturn with high unemployment, rising costs of living, and huge inflation. A government official lamented:“Countries are like companies; you have to keep one step ahead of the competitors. Unfortunately Portugal didn’t recognize that its economy based on low labor costs can be obsolete very fast in a globalized world. No one pays attention until there was a shock then it was too late”. Portugalgovernment had tried many things without much success. They spent a lot of money on stimulus projects but unemployment was still high, inflation was out of control, budget cut was not effective. Even the tourism business was having problem because number of visitors has decreased due to of the financial crisis.

Last year, Prime Minister Jose Socrates took a courageous step by looking into the future with plan to transform Portuguese society into the knowledge society. To do this, the first place to start was the education system so the government launched the program to equip every student (From elementary school to college) with laptops and access to the internet. To pay for it, the government use government reserved funds and money from mobile companies who were granted 3G licenses to operate in Portugal. That subsidized the sale of several million laptops to both teachers and students. Today, every teacher or student can buy a laptop for approximately U.S. $200. They also get a discounted rate for broadband Internet access. Low income students get bigger discount and pay approximately U.S $120 per laptop and no charge to connect to the internet. Students from grades 1 to 6 can buy laptop with Internet access for about U.S $60. The government also invested over $500 million to makes sure each classroom has access to the Internet and every classroom has an interactive smart board, multimedia projector, instead of the blackboard.

Five years ago, only 28% of people in Portugal have access to the internet but today the number is 75%. Nine out of ten students in Portugal have laptop with internet access. Traditional education system was transformed into collaborative learning and the impact on the classroom was significant. When my friend Eduardo took me to an elementary school, I was amazed at the way students learn geography. At the beginning of the class, the teacher asked: “Do you know where Sri Lanka is?” Of course, nobody knew so the teacher said: “Why don’t you find out and tell me about it?”. Suddenly the class became very noisy as students open their laptops, connect to the education website to find where Sri Lanka is. They searched the internet, collected information and discuss among themselves. After ten minutes, one team leapt up and waved their hands: “We found it and we are ready to present”. The teacher nodded and allowed the team to hook their laptop into the multimedia projector. One student started to explain in detail about Sri Lanka with pictures, he cited population, society, culture, cities, sceneries of that country to the class. After the short presentation, the teacher said: “Now go and learn more about Thailand. I want to know which team can give better presentation than the first team”. You could feel the enthusiasm of these children, you can see their eagerness to learn as they access the internet and discussed with each other on how to prepare their presentations. Of course, as a college professor I am familiar with the interactive and collaborative learning using information technology but this is the first time I saw it happened in an elementary school.

As I observed these students, I knew that their education system is making progress and how technology can help children learn more actively. I can see that these students enjoyed learning as they collaborated with each other to get information. Instead of passively sat quiet while the teacher taught and wrote something on the blackboard, these students explored things on the education websites, they discovered new things, they analyzed information, they collected additional data, they discussed and organize their presentations. The teacher was just there to guide them to learn. Carmelita, the teacher told me: “I used to spend ten hours to prepare for the lecture but now I just focus on the outcomes of their learning. I have more time for myself now and this new learning method is great”. She continued: “It allows me to step off the lectern and listen to what students say as they learn. I discuss with them instead of lecture to them. I encourage them to discover for themselves, learn a process of discovery on their own, and eventually think about how to solve problems instead of just memorizing what I told them. With this new learning method students collaborate among themselves to learn as they discuss with each other and organize their own thinking. As a teacher, I only check their works and measure their learning outcomes”.

Eduardo told me that Portugal had invested a lot in teacher training. The education system has a portal that allows teachers to work together to create new lessons and organize course materials that take advantage of the technology. Through this collaboration, Portuguese education system already have many online materials to educate their students. Lots of new ideas are already making their way into classrooms and the progress has been outstanding. Today there are 50 different educational programs inside the laptops of each young students. The laptops are equipped with a program to prevent students access to bad websites and encourage them to finish their homework and score high marks. If they do homework well and get good grades, they get more time to play computer games, if not the games will automatically shutdown.

When I left Portugal, I was impressed with the efforts of the government. At least they recognized that the economy based on low labor advantage do not last long in the globalized world. I also impressed with the effort to transform a manufacturing based society into a knowledge society by starting with information technology. Of course, it is still early to know whether this improvement has made any change in the education achievement among western European countries or not. The new system is only few years old and it may take some time for the result to show. However based on what I saw, I do have high hope for them. I do NOT believe that providing laptops or internet access to students is good enough. Technology is only the tool just like paper or pencil that students use in school. Real improvement will only happen by the way we educate students on how to learn. We are living in the 21st century and we need something that fit this new century. I understand that it is not easy to change the attitude of teachers who feel that the only way to teach is by lecture in front of a classroom where students are “quietly listening”. However, as educator we must evaluate the way we educate students and find new way that make learning more exciting, more productive, and more effective. Students today are not the same as several hundred years ago and they deserve a better education to keep them competitive in this globalized world.