Một người bạn cũ gọi điện cho tôi đêm hôm qua hỏi lời khuyên. Anh ấy mới bắt đầu công ti phần mềm của mình sau khi làm việc như người quản lí cho một công ti lớn trong nhiều năm. Sau đây là điều tôi đã viết cho anh ấy.

“Có khác biệt giữa người quản lí và người lãnh đạo. Là người chủ công ti, bạn phải là người lãnh đạo chứ không là người quản lí. Bạn có thể thuê người quản lí làm việc cho bạn nhưng bạn phải cung cấp sự lãnh đạo. Việc của người quản lí là quản lí, kiểm soát và duy trì mọi thứ tương ứng với chiều hướng của người lãnh đạo. Việc của người lãnh đạo là tổ chức công việc, phân người đúng cho nhiệm vụ cần thiết, điều phối kết quả, và đảm bảo việc được thực hiện như đã lập kế hoạch. Hội tụ chính của người quản lí là tính hiệu quả, kĩ năng và kết quả.

Là người chủ công ti và là người lãnh đạo, bạn phải có viễn kiến và mục đích cho công ti của bạn. Viễn kiến phải là cái gì đó rõ ràng và thuyết phục để cho mọi người sẽ muốn làm việc cho công ti bạn? Đây không phải đơn giản như tôi thuê anh và anh có việc. Ngày nay công nhân có chọn lựa và họ làm chọn lựa của mình cẩn thận. Viễn kiến nên là cái gì đó trong dài hạn và không phải là cái gì đó mà mọi người đều biết. Ta hãy nhìn vào viễn kiến của Steve Jobs khi ông ấy tạo ra Apple Computer bốn mươi năm trước: “Đưa máy tính vào mọi hộ gia đình trên thế giới.” Vào lúc đó, toàn thế giới có lẽ có một nghìn máy tính lớn và có lẽ mười nghìn nhà khoa học máy tính biết cách lập trình. Ông Jobs nghĩ lớn, nghĩ xa trước và đó là lí do tại sao nhiều người kĩ thuật thích viễn kiến của ông ấy, theo chiều hướng của ông ấy và làm việc cho Apple và làm cho viễn kiến của ông ấy trở thành thực tại.

Để người lãnh đạo vận hành, bạn phải có khả năng lãnh đạo. Việc lãnh đạo không phải là về thành lập công ti hay doanh nghiệp mà nó là về việc làm cho mọi người đi theo chiều hướng mà bạn đặt ra. Có viễn kiến là về chiều hướng nhưng có kĩ năng lãnh đạo là về khuyến khích. Khi ông ấy cần người quản lí tốt, Steve Jobs tìm tới John Sculley, người quản lí giỏi nhất của Pepsi Cola và bảo ông ấy: “Làm sao một người tài năng như anh lại phí thời gian đi bán nước đường và kẹo ngọt cho trẻ con khi anh có thể làm việc cho tôi và cùng nhau chúng ta có thể thay đổi thế giới.” Thông điệp tương tự đã được cho khi Apple phát triển máy tính McIntosh (Mac). Steve Jobs ra lệnh quảng cáo chiếu cảnh một thiếu nữ ném chiếc búa và phá huỷ màn hình TV lớn đầy ảnh những người làm việc trong xưởng máy. Thông điệp then chốt: “Chúng ta đang trong thời đại thông tin, không còn trong thời đại công nghiệp nữa.” Điều đó làm cho mọi người kích động, nó làm cho mọi người nhận ra về thời đại thông tin và giúp tuyển mộ những người giỏi nhất, người kĩ thuật tài năng nhất làm việc cho Apple.

Tất nhiên, bạn có thể có viễn kiến lớn và là người lãnh đạo lớn, nhưng nếu công ti của bạn đi theo chiều hướng sai thì bạn có thể nộp đơn xin phá sản sớm. Về căn bản, bạn có thể cứ đi theo chiều hướng đối lập với thị trường. Bằng việc đầu tư mọi tiền bạc và của cải vào cái gì đó thị trường không muốn, đấy không phải là chiến lược tốt. Đây là chỗ nhiều công ti đã thất bại, họ thất bại vì họ hội tụ vào việc làm tiền và mở rộng trước khi họ hình dung ra chiều hướng đúng.

Năm ngoái, khi tôi ở Trung Quốc, tôi đã được mời tới thăm nhiều công viên công nghệ cao. Đường xa lộ dẫn tới công viên là mới và hiện đại. Công viên có nhiều toà nhà lớn và nhiều trang thiết bị máy tính. Người quản lí bảo tôi rằng họ mong đợi các công ti nước ngoài chuyển đến và tạo ra nhiều việc làm cho dân địa phương. Họ tin rằng đường xa lộ, tốt nhất, kết cấu nền tốt nhất và tiện nghi tốt nhất là các yếu tố đem tới đầu tư nước ngoài. Họ đã không đầu tư vào chương trình đào tạo cho công nhân của họ. Khi tôi tới thăm các đại học của họ, họ vẫn dạy từ các sách giáo khoa được viết từ mười, mười lăm năm trước và phần lớn các sinh viên không nói tiếng Anh. Với tôi dường như là những người lãnh đạo của họ đã không nắm được sự kiện đúng trước khi họ ra quyết định. Khi tôi giải thích về điều quan trọng nhất không phải là toà nhà, không phải là kết cấu nền mà là kĩ năng công nghệ, phần lớn trong họ đều ngạc nhiên. Tôi dẫn sự kiện là Ấn Độ đã không có công viên công nghệ lớn, đã không có kết cấu nền lớn, vận tải là kém với tắc nghẽn giao thông nhưng họ có công nhân có kĩ năng cao những người có thể nói được tiếng Anh.

Vấn đề ngày nay là với toàn cầu hoá, mọi sự thay đổi rất nhanh. Người lãnh đạo giỏi phải giám sát thị trường, hiểu xu hướng thị trường, đánh giá cơ hội rồi ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế thay vì suy nghĩ mong ước. Ngày nay công nghệ là dẫn lái then chốt cho tăng trưởng kinh tế, khu vực duy nhất thường xuyên tăng trưởng nhanh hơn bất kì cái gì khác. Phần mềm là kinh doanh sinh lời nhất. Bằng việc đầu tư vào phần mềm, bạn đang làm điều đúng nhưng điều quan trọng là hiểu rằng là người chủ công ti, bạn là người lãnh đạo, người phát kiến, phải có cảnh quan dài hạn. Bạn nên nhìn xa hơn vào chân trời và tự hỏi mình: “Cái gì trong đó dành cho tôi, cho công ti của tôi, và cho công nhân của tôi.” Bạn phải nhìn vào công nhân của bạn, không phân công cho họ nhiệm vụ, mà xác định cho họ mục đích, chủ định. Bạn phải tổ chức công nhân của bạn, không để làm cực đại hiệu quả, mà để phát triển kĩ năng của họ, tài năng của họ và gây hứng khởi kết quả. Xin nhớ cho rằng trong khu vực công nghệ và phần mềm, những người này là “công nhân tri thức”. Họ có tri thức và kĩ năng cho nên bạn không “quản lí họ” mà “lãnh đạo họ, chỉ đạo họ” để cho họ có thể có năng suất, phát kiến. Đó là cách duy nhất làm cho công ti mới của bạn thành công.

—-English version—-

Advice to a friend

An old friend called me last night asking for advice. He just start his own software company after working as a manager for a large company for many years. Following is something that I wrote to him.

“There is a difference between a manager and a leader. As the company owner, you must be the leader and not the manager. You can hire managers to work for you but you must provide the leadership. A manager’s job is to manage, to control, and maintain everything according to the leader’s directions. A manager’s job is to organize the work, assign the right people to the necessary tasks, coordinate the results, and ensure the job got done as planned. The main focus of the manager are on efficiency, skills and results.

As company owner and leader, you must have vision and goal for your company. The vision must be something clear and compelling so people will want to work for your company? This is not a simple like I hire you and you have a job. Today workers have choice and they make their choices carefully. Vision should be something in the long term and not something that everybody know. Let’s look at the vision of Steve Jobs when he created Apple Computer forty years ago: “To put a computer in every household in the world”. At that time, the whole world probably have about a thousand mainframe computers and probably ten thousand computer scientists who know how to program. Mr. Jobs think big, think far ahead and that is why so many technical people like his vision, follow his direction and work for Apple and make his vision become a reality.

For a leader to function, you must be able to lead. Leadership is not about forming a company or a business but it is about getting people to follow the direction that you set. Having a vision is about direction but having leadership is about motivation. When he needed a good manager to work for him, Steve Jobs approached John Sculley, the best manager of Pepsi Cola and told him: “How come a talented person like you wasting time in selling sugar water and sweet candies to children when you can work for me and together we can change the world”. The similar message was given when Apple developed McIntosh (Mac) computer. Steve Jobs ordered an advertising showing a young girl throwing a hammer and destroy a big TV screen full of image of people working in factory. The key message: “We are in the information age, not industrial age anymore”. It made people excited, it made people realized about the information age and helped recruit the best, the most talented technical people to work for Apple.

Of course, you can have a great vision and be a great leader, but if your company is going in the wrong direction than you could file for bankruptcy soon. Basically, you could go on the opposite direction of the market. By invest all your money and assets in something the market do not want, is not a good strategy. This is where many companies have failed, they fail because they focus on making money and expansion before they figure out the right direction.

Last year, when I was in China, I was invited to visit several high tech parks. The highway led to the parks was new and modern. The parks had many large buildings and a lot of computer equipments. Their managers told me that they were expecting foreign companies to move in and created a lot of jobs for local people. They believed that the best highways, best infrastructure and best facilities were factors to bring in foreign investments. They did not invest in training programs for their workers. When I visited their universities, they were still teaching from textbooks written ten or fifteen years ago and most students did not speak English. It appeared to me that their leaders did not get the facts right before they made their decision. When I explained about the most important is not buildings, not infrastructures but technology skills, most of them were surprised. I cited the fact that India did not have big technology parks, did not have great infrastructures, the transportation was bad with traffic congestions but they have highly skilled workers who can speak English.

The issue today is with globalization, things change very fast. A good leader must monitor the market, understand the market direction, evaluate the opportunity then make decision based on actual facts rather than a wishful thinking. Today technology is the key driver for economic growth, the only area that constantly grow faster than anything else. Software is the most profitable business. By investing in software, you are doing the right thing but it is important to understand that as the company owner, you are the leader, the innovator, that has a long term perspective. You should look further into the horizon and ask yourself: “What is in it for me, for my company, and for my workers.” You must look at your workers, not to assign them tasks, but to define for them a purpose. You must organize your workers, not to maximize efficiency, but to develop their skills, their talents and inspire results. Please remember that in software and technology areas, these people are “Knowledge workers”. They have the knowledge and skills so you do not “manage them” but “lead them, direct them”, “nurture them” so they can be productive, innovative. That is the only way to make your new company successful.