Một người tốt nghiệp máy tính viết cho tôi: “Bác em khởi đầu một công ti vài năm trước đây. Công ti của bác đã làm tốt và tăng trưởng lên bẩy trăm người và bác ấy muốn em làm việc cho bác ấy. Em biết công ti khởi nghiệp thường cho nhân viên tuỳ chọn cổ phần và em có thể kiếm được nhiều tiền. Có bất lợi nào khi làm việc cho công ti khởi nghiệp mà em không biết không? Xin thầy lời khuyên.”

Đáp: Công ti khởi nghiệp tăng trưởng tới bẩy trăm người và sinh lời được không còn là công ti khởi nghiệp nữa mà là công ti đã vững chắc. Nếu bạn muốn tham gia công ti đó chỉ để làm nhiều tiền thì cơ hội của bạn có lẽ không rất tốt.

Bạn muốn ra quyết định với hi vọng rằng nếu bạn có tuỳ chọn cổ phần thì bạn có thể làm được nhiều tiền. Như một nhân viên, bạn có thể nhận được tuỳ chọn cổ phần nhưng số tiền có lẽ không nhiều đâu. Người chủ công ti và người đầu tư có lẽ có nhiều nhất trong số đó. Họ có thể sẵn lòng cho nhân viên cổ phần nhưng với bẩy trăm công nhân, cổ phần của bạn có thể không nhiều như bạn tưởng. Bạn cũng giả định rằng sau khi công ti ra thị trường chứng khoán (IPO) cổ phiếu sẽ tăng lên trong vài năm vì bạn phải đầu tư vào cổ phiếu của bạn (không được bán nó) trong ít nhất ba tới năm năm.

Tôi không muốn làm thất vọng bạn nhưng bạn phải thực tế. Nếu bạn muốn “làm ra nhiều tiền” bạn phải khởi đầu công ti riêng của bạn hay gia nhập một công ti khởi nghiệp như người đồng sáng lập chứ không phải như người phát triển phần mềm trong một công ti bẩy trăm người. Gia nhập một công ti khởi nghiệp và kiếm nhiều tiền, bạn phải bắt đầu khi công ti vẫn còn nhỏ. Bạn sẽ phải làm việc rất chăm chỉ và chấp nhận rủi ro của không chắc chắn vì có thể là công ti khởi nghiệp không thành công. Nếu bạn chỉ muốn có việc làm thì làm việc cho công ti khởi nghiệp không phải là chọn lựa tốt. Bạn nên lấy một việc làm mà bạn cảm thấy hạnh phúc đi làm mọi ngày mà không lo nghĩ quá nhiều.

Nếu bạn thực sự muốn làm nhiều tiền thì khởi đầu công ti riêng của bạn đi. Tất nhiên điều đó không dễ nhưng nó sẽ cho bạn cơ hội tốt hơn. Bạn phải thực tế về động cơ của bạn, kĩ năng của bạn, ý tưởng của bạn và đam mê của bạn để tạo ra khác biệt. Như tôi thường nhắc tới, phần lớn các nhà doanh nghiệp tạo ra công ti khởi nghiệp đều không vì theo đuổi tiền, họ muốn theo đuổi đam mê và tiền tới như hiệu quả phụ về sau. Tôi nghĩ làm việc trong công ti khởi nghiệp là kinh nghiệm thưởng lại cho rất nhiều, nơi bạn sẽ học được nhiều. Tôi thường khuyên sinh viên gia nhập công ti khởi nghiệp  để học chứ KHÔNG để kiếm sống vì họ sẽ học làm việc trong tổ; học làm việc chăm chỉ; học về lên và xuống của thị trường; và học về cạnh tranh. Một ngày nào đó, sau khi học tốt họ có thể khởi đầu công ti khởi nghiệp riêng của họ.

Là một người tốt nghiệp khoa học máy tính, bạn cần sánh đúng tài năng, tri thức và kĩ năng của bạn với thực tại. Phải hiện thực về kết quả và tự hỏi bản thân mình câu hỏi, “Mình ở đây để theo đuổi đam mê hay để kiếm sống?” Chỉ bạn mới có thể trả lời câu hỏi đó.

—-English version—-

Working for a startup

A computer graduate wrote to me: “My uncle started a company few years ago. His company did well and grew to seven hundred people and he wanted me to work for him. I know startup often issue stocks option to employees and I could earn a lot of money. Is there any disadvantage to work for a startup that I do not know? Please advice.”

Answer: A startup that grows to seven hundred people and be profitable is no longer a startup but an established company. If you want to join that company just to make a lot of money than your chance is probably not very good.

You want to make decision on the hope that if you have stock options then you can make a lot of money. As an employee, you may receive stock option but the amount is probably not much. The owners of company and investors probably would have most of it. They may be willing to give stocks to employees but with seven hundred workers, your share may not be as much as you expected. You also assume that after the company’s Initial Public Offering (IPO) the stock will go up for several years as you have to vested your stocks (cannot sell it) for at least three to five years.

I do not want to disappoint you but you must be realistic. If you want to “make a lot of money” you have to start your own company or join a startup as a co-founder not a software developer in a seven hundred person company. To join a startup and earn a lot of money, you must start early when the company is still small. You will have to work very hard and accept the risk of uncertainty because it is possible that the startup may not succeed. If you just want to have a job than working for startup is not a good choice. You should take a job that you feel happy going to work every day without worry too much.

If you really want to make a lot of money then start your own company. Of course it is not easy but it would give you a better chance. You must be realistic about your motivation, your skills, your ideas and your passion to make a difference. As I often mention, most entrepreneurs who create startups are not going after the money, they want to pursue a passion and money come as a side effect later. I think working in a startup is an enormously rewarding experience where you will learn a lot. I often advice students to join a startup to learn NOT to earn as they will learn to work in team; learn to work hard; learn about the ups and downs of the market; and learn about competitions. Someday, after learning well then they can start their own startup.

As a computer science graduate, you need to match your talents, knowledge, skills, ambition with the reality. Be realistic about the outcomes and ask yourself the question, “Am I here to pursue a passion or to make a living?” Only you can answer that question.