Một sinh viên hỏi tôi: “Công ti khởi nghiệp là gì và khi nào một công ti thôi là khởi nghiệp? Sinh viên có nên làm việc cho công ti khởi nghiệp để kiếm tiền thay vì làm việc cho công ti đã thiết lập chắc không?”

Đáp: Công ti khởi nghiệp là công ti vẫn phải cố gắng hình dung ra mô hình doanh nghiệp của nó. Nó vẫn đang tìm cách để kiếm ra khách hàng và vẫn còn học cách làm cho doanh nghiệp của nó sinh lời được. Trong trường hợp này, rõ ràng Google không phải là công ti khởi nghiệp chút nào và Facebook cũng không là công ti khởi nghiệp. Một công ti không còn là công ti khởi nghiệp nếu nó sinh lời cao, hay tăng trưởng tới qui mô nào đó (như, vài nghìn nhân viên) hay trở nên được niêm yết trên thị trường chứng khoán sau việc đưa ra thị trường chứng khoán (IPO), hay quản lí bởi cấp quản lí chuyên nghiệp với cấu trúc được tổ chức tốt, các vai trò và trách nhiệm được xác định rõ. Tất nhiên nó cũng thôi không là công ti khởi nghiệp khi nó thất bại và dừng vận hành.

Sinh viên muốn làm việc cho công ti khởi nghiệp chỉ để được giầu sẽ bị thất vọng. Có nhiều thăng trầm và thất bại trong công ti khởi nghiệp và phần lớn không làm được tiền chút nào. Các nhà doanh nghiệp khởi đầu công ti bởi vì họ muốn làm cái gì đó họ yêu thích, họ có đam mê cho công nghệ và họ muốn tạo ra khác biệt với viễn kiến của họ. Thực tại chỉ là vài người sẽ giầu lên nhưng điều đó không dừng người khác làm điều họ yêu thích. Phần lớn các nhân viên công ti khởi nghiệp đều cần hiểu rằng họ đang đi theo viễn kiến cho cuộc hành trình mà kết quả là không chắc chắn. Công ti khởi đầu là cuộc hành trình nơi họ sẽ học nhiều. Họ cũng sẽ học cách trở thành nhà doanh nghiệp khác trong cuộc hành trình tiếp của họ. Nếu bạn muốn được giầu và việc làm ổn định thì làm việc cho công ti khởi nghiệp là quyết định sai.

Bạn không nên gia nhập công ti khởi nghiệp chỉ để gia nhập một công ti. Bạn nên nghĩ tới việc gia nhập công ti khởi nghiệp như quá trình học tập, nơi bạn học về cách khởi đầu công ti riêng của bạn một ngày nào đó. Có thể là bạn làm việc cho vài công ti khởi nghiệp để học mọi điều tốt và điều xấu trước khi bắt đầu công ti riêng của bạn. Không chỗ nào có thể dạy cho bạn nhiều hơn là làm việc cho một công ti khởi nghiệp vì bạn đang giải quyết với tình huống mà không trường kinh doanh nào có thể dạy cho bạn được. Có thể bạn sẽ được giầu khi làm việc ở một công ti khởi nghiệp, nhưng quan trọng hơn bạn sẽ học mọi quyết định tốt và quyết định kém từ những người sáng lập và dùng chúng làm kinh nghiệm cho việc kinh doanh tiếp của bạn. Thế giới công ti khởi nghiệp cực kì uyển chuyển nhưng nếu bạn sẵn lòng làm việc chăm chỉ, và hành động với tính toàn vẹn thì bạn có thể thành công trong bất kì cái gì bạn làm. Và hi vọng bạn sẽ khởi đầu công ti riêng của bạn và thế rồi giúp người khác làm cùng điều đó.

—-English version—-

Working for a startup

A student asked me: “What is a startup and when does a company stops being a startup? Should students work for startup to get more money instead of working for established company?

Answer: A startup is a company that is still trying to figure out its business model. It is still seeking to find customers and it is still learning how to make its business profitable. In this case, clearly Google is not a startup anymore and Facebook is also not a startup. A company is no longer a startup if it is highly profitable, or grows to certain size (i.e., few thousand employees) or becoming publicly traded on the stock market after an Initial Public Offering (IPO), or managing by professional management with well organized structures, well defined roles and responsibilities. Of course it also stops to be a startup when it fails and cease to operate.

Students who want to work for startup just to get rich will be disappointed. There are so many up and down and failures in startup and most do not make any money at all. Entrepreneurs start company because they like to do something they love, they have passion for the technology and they want to make a difference with their visions. The reality is only few will get rich but it does not stop others from doing what they love. Most startup employees need to understand that they are following a vision for a journey that the outcome is uncertain. Startup is a journey where they will learn a lot. They will also learn how to become another entrepreneur in their next journey. If you want to get rich and a stable job than working for startup is a wrong decision.

You should not join a startup as just joining a company. You should think of joining the startup as a learning process where your learn how to start your own company someday. It is possible that you may work for few startups to learn all the good things and bad things before starting your own company. No place can teach you more than working for a startup as you are dealing with situation that no business school can teach you. Maybe you will get rich working at a startup, but more importantly you will learn all the good decisions and bad decisions from the founders and use them as experience for your next venture. The startup world is extremely volatile but if you are willing to work hard, and act with integrity then you could be successful in whatever you do. And hopefully you will start your own company and then help others do the same.