Một sinh viên đại học viết cho tôi: “Em muốn chọn một lĩnh vực học tập mà có thể giúp cho em kiếm ra nhiều tiền. Em sẽ làm bất kì cái gì để kiếm ra tiền. Có lĩnh vực học tập nào mà có thể làm ra nhiều tiền hơn kĩ nghệ phần mềm hay khoa học máy tính không? Em đã cân nhắc chọn kinh doanh hay tài chính nhưng theo blog của thầy, những lĩnh vực này không làm ra nhiều tiền nữa. Xin thầy lời khuyên.”

Đáp: Với tôi, dường như bạn bị ám ảnh với tiền nhưng bạn đã không nhận ra rằng tiền KHÔNG là mọi thứ. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn có nhiều tiền mà không mạnh khoẻ? Bạn có thể đếm tiền khi bạn nằm trên giường bệnh không? Tôi không chắc về phát biểu của bạn “làm bất kì cái gì để kiếm ra tiền”; nó có nghĩa là bạn sẽ làm cái gì đó phi pháp hay cả điều vô đạo đức không? Bạn có thể ngủ ngon trong đêm mà không có sự trung thực cá nhân không? Bạn đã bao giờ hỏi tại sao bạn vào đại học không? Nếu câu trả lời chỉ là để “kiếm ra tiền” thì lời khuyên của tôi là thay vì đi học bạn nên mua vé xổ số.

Không cái gì làm tôi thất vọng hơn là sinh viên nói với tôi rằng họ vào đại học để kiếm tiền hay để được giầu có. Trước khi bạn ra quyết định về lĩnh vực học tập của bạn, bạn nên tự hỏi bản thân mình liệu có đáng vào đại học chỉ để kiếm tiền không. Điều gì sẽ xảy ra sau khi hoàn thành và có bằng cấp nhưng bạn không thể kiếm được tiền? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn thậm chí không thể tìm được việc làm? Ai sẽ đảm bảo rằng bằng việc học cái gì đó bạn sẽ giầu? Bạn có bị thất vọng không? Bạn có định đổ lỗi cho ai đó không? Bạn có giận bản thân bạn không?

Bạn vào đại học là để được giáo dục. Giáo dục dại học KHÔNG phải là dạy bạn cách kiếm tiền. Giáo dục đại học dạy bạn là người có trách nhiệm cho bản thân bạn, cho gia đình bạn, xã hội bạn, và đất nước bạn. Bạn thu được tri thức và kĩ năng để đóng góp cho xã hội của bạn và đồng thời kiếm sống tốt cho bạn và gia đình bạn. Mục đích của giáo dục là phát triển công dân tốt có tri thức, đức hạnh, trung thực và nhân bản, người có thể đóng góp cho việc phát triển xã hội theo cách tích cực.

Một số người tin rằng tiền tương đương với hạnh phúc. Không suy nghĩ nghiêm chỉnh về nó, họ có thể hi sinh sức khoẻ, quan hệ, gia đình của họ cho các cơ hội làm tiền mà có thể chẳng bao giờ tới. Khi họ bị những thứ vật chất dẫn lái, họ từ bỏ những điều quí giá như thời gian mà họ có thể dành cho gia đình, người yêu của họ, và bạn bè họ. Chỉ khi sức khoẻ của họ suy đồi, họ mới có thể nhận ra là họ đã săn đuổi ảo tưởng nhưng đến lúc đó thì quá muộn rồi.

Tiền chỉ là công cụ trợ giúp cho bạn đạt tới cái gì đó nhưng nó không là nguồn hạnh phúc của bạn và dứt khoát không là mục đích của giáo dục. Là sinh viên đại học, bạn phải hội tụ vào việc là con người có trách nhiệm trước hết, khi bạn học nhiều và nghĩ sâu, bạn sẽ đột nhiên thấy rằng tiền không quan trọng như bạn nghĩ nó vậy.

—-English version—-

Make money

A college student wrote to me: “I want to select a field of study that can help me to make a lot of money. I would do anything to make money. Is there a field of study that could make more money than software engineering or computer science? I have considered selecting business or finance but according to your blog, these fields do not make much money anymore. Please advice.”

Answer: “It seems to me that you are obsessed with money but you have not realized that money is NOT everything. What will happen if you have a lot of money but not healthy? Can you count money when you are on sick bed? I am not sure about your statement of “do anything to make money”; does it means you would do something illegal or unethical things too? Can you sleep well at night without personal integrity? Have you ever asked why you are going to college for? If the answer is just to “make money” than my advice is you should buy lottery ticket instead.

Nothing disappoints me more than students who told me that they go to college to make money or to get rich. Before you make decision about your field of study, you should ask yourselves whether it is really worth it to go to college just to make money. What will happen after completion and having the degree but you could not make money? What will happen if you cannot even find a job? Who are going to guarantee that by study something you would be rich? Are you going to be depressed? Are you going to blame somebody? Are you being angry with yourself?

You are going to college to get educated. College education is NOT about teaching you how to make money. College education teaches you to be a responsible person for yourself, for your family, your society, and your country. You acquire knowledge and skills to contribute to your society and at the same time make a good living for you and your family. The goal of education is to develop good citizens with knowledge, virtue, integrity, and humility who can contribute to the development of the society in a positive way.

Some people believe that money equates to happiness. Without really thinking seriously about it, they may sacrifice their health, their relationships, their family for some money making opportunities that may never come. When they are driven by material things, they are giving up precious things such as time that they could spend with their family, their love ones, and their friends. Only when their health deteriorates, they may realize that they have been chasing an illusion but by that time it is too late.

Money is only a tool to assist you to achieve something but it is not the source of your happiness and definitely not the goal of education. As college students, you must focus on being a responsible person first, as you learn more and think deep, you will suddenly find that money is not as important as you think it was.