Theo một báo cáo của chính phủ, năm 2011 đã có trên 700,000 sinh viên nước ngoài học tập ở Mĩ và con số này vẫn tăng lên từng năm. Con số cao nhất trong số họ là người Trung Quốc, Ấn Độ và Hàn Quốc. Vài năm trước, đã có nhiều người Ấn Độ học ở Mĩ nhưng các năm qua, số sinh viên Trung Quốc đã vượt qua Ấn Độ với một số lớn. Báo cáo này thấy rằng trong năm học 2010-2011, đã có 170,000 sinh viên Trung Quốc và 105,000 sinh viên Ấn Độ tới học ở các đại học Mĩ.

Một sinh viên Trung Quốc nói với tôi: “Lí do mà nhiều người chúng em sang Mĩ vì nó có một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất trên thế giới. Lí do khác là để tránh sức ép cạnh tranh tại các đại học của người Trung Quốc. Bên cạnh sức ép của việc là con một, chúng em còn bị mọi người mong đợi học cực kì tốt vì bố mẹ, ông bà và họ hàng bao giờ cũng nhìn vào chúng em và so sánh chúng em với người khác.”

Một sinh viên khác giải thích: “Chỉ có vài đại học tốt ở Trung Quốc và xin vào chỗ họ cực kì khó khăn. Không có đủ chỗ ở đại học địa phương để đáp ứng nhu cầu khổng lồ. Mỗi năm có chừng 20 triệu sinh viên muốn học tại đại học nhưng chỉ 12 triệu người có thể vào đại học. Ngay cả khi chúng em vào rồi, cạnh tranh vẫn dữ dội. Tương phản lại, có nhiều đại học ở Mĩ cho nên chúng em có nhiều chọn lựa.”

Một sinh viên phàn nàn: “Sinh viên Mĩ có chọn lựa của họ về học cái gì và đi đâu. Chọn lựa của phần lớn sinh viên Trung Quốc về bằng cấp và trường đều do phụ huynh họ quyết định. Các phụ huynh đều muốn con họ vào Harvard, Viện công nghệ Massachusetts (MIT), Stanford, và Đại học California tại Berkeley. Gần đây nhiều phụ huynh kiểm xếp hạng của đại học Mĩ qua internet. Phần lớn dùng U.S News và World Report để chọn trường cho con họ. Trong số các bằng cấp, chọn lựa số một là Bác sĩ y học rồi Kinh doanh, Kĩ nghệ và Máy tính. Trong văn hoá của chúng em, vẫn là đức hạnh vâng lời bố mẹ cho tới khi chúng em xây dựng gia đình.”

Tôi hỏi: “Nhưng chi phí cho các trường này là rất đắt. Học phí là $40,000 tới $60,000 một năm. Làm sao họ đảm đương được?”

Sinh viên này đáp: “Phần lớn phụ huynh đều đã biết về chi phí này. Tuy nhiên, đó là một phần được mong đợi trong văn hoá của chúng em là bố mẹ cho con cái họ mọi thứ. Đổi lại, họ mong đợi được chăm sóc về sau khi tới tuổi già. Tất nhiên, chúng em sẽ làm cùng hi sinh đó cho con cái chúng em. Với chính sách một con, chúng em là niềm hi vọng duy nhất của gia đình cho nên toàn thể gia đình hỗ trợ cho chúng em. Đó là lí do tại sao chúng em học chăm chỉ hơn hầu hết sinh viên Mĩ. Chúng em thường học trong thư viện thay vì về nhà. Qua kì nghỉ cuối tuần, phần lớn chúng em sẽ chọn học hơn là đi chơi.”

Một sinh viên khác nói thêm: “Đó là đầu tư chính. Một lí do cho học ở nước ngoài là làm khác biệt bản thân mình với người khác. Chúng em phải hiểu rằng ở nước chúng em, mối quan hệ xác định mọi thứ. Chúng em có thể là sinh viên giỏi nhất và tốt nghiệp từ đại học hàng đầu nhưng không biết đúng người, chúng em sẽ gặp khó khăn khi xin việc làm. Có vài triệu sinh viên tốt nghiệp còn chưa tìm được việc làm và có lẽ không bao giờ tìm được việc làm liên quan tới bằng cấp của họ. Đây là vấn đề mà gần như mọi sinh viên ở Trung Quốc phải đối diện. Nếu gia đình của chúng em không được kết nối tốt, cách tốt nhất là có bằng từ đại học Mĩ hàng đầu vì điều đó có thể thay đổi nhiều thứ.”

Một sinh viên giải thích: “Bằng việc học ở nước ngoài, chúng em có kĩ năng ngôn ngữ. Ngày nay mọi doanh nghiệp đều cần người có kĩ năng ngôn ngữ. Sinh viên Trung Quốc thường có học tiếng Anh trong trường của họ nhưng hầu hết đều phải vật lộn vì họ không dùng nó thường xuyên. Nhiều người có thể đọc và viết nhưng không nói giỏi tiếng Anh. Lí do là ở chỗ phần lớn việc học được thực hiện qua bài giảng với nhiều qui tắc văn phạm và lí thuyết nhưng không mấy thực hành về dùng ngôn ngữ thông thường. Chỉ bằng nghe ai đó nói, chúng em biết rằng người đó học từ thầy giáo Trung Quốc hay từ thầy nói tiếng Anh nguyên gốc.”

Sinh viên khác thêm: “Có khác biệt nền tảng giữa tư duy phương Đông và phương Tây. Người phương Tây hội tụ vào logic và đi thẳng tới vấn đề. Người phương Đông xem xét vấn đề từ mọi góc độ. Khi sinh viên Trung Quốc thử viết một bài viết bằng tư suy phương Đông, kết quả là bài viết dài dòng không thể đọc được mà chẳng có kết luận gì. Đó là lí do tại sao hầu hết các công ti phương Tây hoạt động ở Trung Quốc chỉ thuê người Trung Quốc học ở nước ngoài để tận dụng ưu thế lớn về việc học ngôn ngữ ở nước ngoài. Chúng em cũng học nhiều từ việc sống ở nước ngoài bên cạnh việc cải tiến tiếng Anh nữa. Những kinh nghiệm này đang trở thành quan trọng hơn trong nền kinh tế toàn cầu hoá.”

—-English version—-

Conversati​ons with Chinese students

According to a government report, in 2011 there were over 700,000 foreign students studying in the U.S and this number keep increasing each year. The highest numbers among them are Chinese, Indian, and S. Korea. Few years ago, there were more Indian studied in the U.S but in the past years, the number of Chinese students have passed Indian by a large number. The report found that in 2010-2011 school year, there were 170,000 Chinese students and 105,000 Indian students came to study in U.S Universities.

A Chinese student told me: “The reason that many of us go to the U.S because it has one of the best education systems in the world. Another reason is to avoid the competitive pressure at Chinese’s universities. Beside the pressure of being the only-child, you are expected to perform extremely well because your parents, grandparents, and relatives are always looking at you and compare you with others.”Another student explained: “There are only few good universities in China and they are extremely difficult to get in. There are not enough spaces at local universities to meet the huge demands. Each year as many as 20 million students want to study at university but only 12 millions can get in. Even when you are in, the competition is fierce. In contrast, there are a lot of universities in the U.S. so you have many choices.”

A student complained: “American students have their choices on what to study and where to go. Most Chinese student’s choice of degree and school are decided by their parents. Every parent wants their child to go to Harvard, Massachusetts Institute of Technology (MIT), Stanford, and University of California at Berkeley. Recently many parents check the ranking of U.S. University through the internet. Most use the U.S News and World Report to select schools for their child. Among degrees, the number one choice is Medical Doctor then Business, Engineering and Computer. In our culture, it is still a virtue to obey your parents until you get married.”

I asked: “But the cost of these schools is very expensive. The tuition fees are $40,000 to $60,000 per year. How could they afford it?”

The student replied: “Most parents already know about the costs. However, it is an expected part of our culture that parents give everything for their children. In return, they expect to be taken care of after old age. Of course, we will do the same sacrifices to our children. With one child policy, we are the single hope of our family so the entire family supports us. That is why we study much harder than most American students. We often study in the library rather than go home. Over the weekend, most of us would choose to study rather than go out.”

Another student added: “It is a major investment. One reason for studying abroad is to differentiate yourself from the other. You must understand that in our country, relationship determine almost everything. You can be the best student and graduate from top university but without knowing the right person, you will have difficulty getting good job. There are several million graduates had yet to find jobs and probably never find jobs relate to their degrees. These are issues that almost every student in China faces. If your family is not well connected, the best way is to have a degree from a top U.S university as it can change many things.”

A student explained: “By study oversea we have the language skills. Today every business needs people with language skills. Chinese students often have English in their school but most struggle because they do not use it often. Many can read and write but not speak English well. The reason is that most learning is done via lectures with a lot of grammar rules and theories but not very practical for common usage. Just by listening to someone speaking, we know that person is learning from a local Chinese teacher or from an English native speaker teacher.”

Another student added: “There are fundamental differences between Eastern and Western thinking. Westerners focus on logic and getting straight to the point. Easterners examine an issue from all angles. When a Chinese student tries to write an essay with Eastern thinking, the result is an unreadable lengthy essay without any conclusion. That is why most western companies operate in China only hire Chinese who study abroad so there is huge advantage in learning language in a foreign country. We also learn more from living in a foreign country beside improve our English too. These experiences are becoming more important in a globalized economy.”