Tháng trước khi tôi đọc bài giảng ở Nam Kinh, Trung Quốc, tôi có cơ hội nói chuyện với sinh viên đại học và họ hỏi tôi nhiều câu hỏi. Một sinh viên ghi lại nó và công bố nó trong báo trường như sau:

Sinh viên: Em nên làm gì nếu em tốt nghiệp từ đại học nhưng không thể kiếm được việc làm?

Đáp: Bạn không thể ở nhà và cảm thấy cay đắng về điều đó được. Bạn không thể ngủ muộn, chờ đợi mẹ bạn nấu ăn cho bạn, gửi lí lịch tới các công ti và chờ đợi họ cho bạn việc làm. Tìm việc làm là VIỆC LÀM TOÀN THỜI. Bạn phải tích cực dành ít nhất 8 giời mỗi ngày cho tìm việc làm. Nếu nền kinh tế là rất xấu và không ai thuê thì bạn có thể xem xét làm việc cho một công ti với trả lương tối thiểu hay thậm chí không trả lương chỉ để thu được kinh nghiệm. Một ngày nào đó khi nền kinh tế trở nên tốt hơn và các công ti thuê người, bạn sẽ sẵn sàng cho việc tốt hơn bởi vì bạn đã có kinh nghiệm.

Sinh viên: Liệu có thể là nhà doanh nghiệp và bắt đầu công ti riêng của em trong nền kinh tế tồi tệ này không?

Đáp: Sao không? Nếu bạn tin rằng bạn là nhà doanh nghiệp thì làm điều đó đi. Bất kì ai cũng có thể là nhà doanh nghiệp nếu họ nhận ra cơ hội doanh nghiệp và đi vì nó. Thỉnh thoảng nó có thể xảy ra nhanh hơn bạn có thể hình dung nhưng bạn phải sẵn sàng cho nó. Bắt đầu một công ti trong nền kinh tế xấu là dễ hơn nhiều trong nền kinh tế tốt. Trong thời kì xấu không ai dám làm cái gì cho nên nếu bạn nhận ra và nắm lấy cơ hội, bạn có cơ hội tốt hơn để thành công. Ngày nay có nhiều yếu tố thuận lợi để giúp cho bạn bắt đầu công ti riêng của mình. Với nguồn mở, nhiều công cụ là tự do cho nên bạn không cần nhiều tiền để mua phần mềm. Có nhiều người và sinh viên có kĩ năng những người không thể kiếm được việc làm cho nên bạn không cần cạnh tranh với họ. Với Facebook, Twitter, website và blog bạn có thể tiếp thị cho công ti của bạn không tốn tiền. Nếu bạn bắt đầu công ti của bạn bây giờ, bạn sẽ sẵn sàng khi nền kinh tế cải thiện.

Sinh viên: Em muốn bắt đầu công ti phần mềm, thuê nhiều người và tạo ra nhiều việc làm cho đất nước em.

Đáp: Mục đích của công ti không phải là để tạo ra việc làm. Mục đích của công ti là để tạo ra sản phẩm, tạo ra nhu cầu, và chung cuộc tạo ra khách hàng. Nếu bạn có khách hàng, bạn sẽ tạo ra việc làm. Nếu bạn thuê nhiều người nhưng không có khách hàng thì bạn sẽ KHÔNG kéo dài lâu. Bạn phải đo thành công của mình bằng bao nhiêu khách hàng bạn có, KHÔNG phải bao nhiêu người bạn thuê. Nếu bạn có nhiều khách hàng, công ti của bạn sẽ tăng trưởng và bạn sẽ thuê nhiều người hơn. Đó là cách DUY NHẤT bắt đầu một công ti.

Sinh viên: Nếu em muốn có nhiều tiền thầy có cho rằng điều đó là động cơ tốt để bắt đầu công ti phần mềm không?

Đáp: Nếu bạn chỉ muốn có nhiều tiền, bạn có thể lấy may bằng mua vé xổ số hay làm thương mại trong thị trường chứng khoán. Không ai bắt đầu công ti phần mềm bởi vì họ nghĩ về có nhiều tiền. Phần lớn họ là những người đam mê về công nghệ và muốn làm cái gì đó họ yêu mến. Tiền có thể tới hay không tới về sau. Steve Jobs hay Bill Gates là những người đam mê về máy tính và phần mềm trước và thành công của họ đem tới tiền về sau. Không phải mọi công ti phần mềm đều thành công hay làm cho người sáng lập của họ thành giầu có nhưng nhiều công ti phần mềm đang làm tốt và người sáng lập của họ sung sướng với điều họ đã làm.

Sinh viên: Vậy thì phải lấy cái gì để xây dựng công ti tốt?

Đáp: Công ti tốt là công ti tồn tại thời gian lâu. Bạn phải xây dựng công ti với ý tưởng rằng bạn sẽ không bao giờ bán nó. Theo cách này bạn sẽ xây dựng công ti mạnh hơn và sẽ kéo dài hơn. Nếu bạn xây dựng công ti để bạn có thể bán nó và làm tiền thì bạn có lẽ sẽ không thành công. Chuyện “làm giầu nhanh kiểu dot com” qua lâu trước đây rồi. Ngày nay thế giới cần các công ti mạnh, nhiều sản phẩm, nhiều canh tân và tạo ra nhiều việc làm. Xin nghĩ về chiến lược dài hạn không ngắn hạn. Xin nghĩ về chất lượng không số lượng. Xin nghĩ về đạo đức không vị kỉ. Xin xem xét điều bạn có thể làm để giúp cho người của bạn, để hỗ trợ cho gia đình bạn, và đóng góp cho nền kinh tế của bạn. Là thế hệ trẻ, bạn giữ tương lai của đất nước bạn trong tay bạn, xin chăm nom về điều đó.

—-English version—-

Conversation with students in Nanjing, China

Last month when I lectured in Nanjing, China. I had a chance to talk with college students and they asked me many questions. One student recorded it and published it in the school newspaper as follow:

Student: What should I do if I just graduated from college but could not find a job?

Answer: You cannot stay home and feel bitter about it. You cannot sleep late, wait for your mother to cook for you, send resumes to some companies and wait for them to give you a job. Looking for job is a FULL TIME JOB. You must actively spend at least 8 hours every day to find job. If the economy is very bad and no one is hiring then you may consider to work for a company with minimum payment or even without payment just to get the experience. Some day when the economy gets better and companies are hiring, you will be ready for better job because you already have the experience.

Student: Is it possible to be an entrepreneur and start my own company in this bad economy?

Answer: Why not? If you believe that you are an entrepreneur than just do it. Anyone can be an entrepreneur if they recognize a business opportunity and go for it. Sometimes it may happen faster than you can imagine but you must be ready for it. Starting a company in a bad economy is much easier than in a good economy. In bad time no one would dare to do anything so if you recognize and seize the opportunity, you have better chance to succeed. Today there are so many favorable factors to help you starting your own company. With open source, many tools are free so you do not need a lot of money to buy software. There are many skilled people and students who could not find jobs so you do not need to compete for them. With Facebook, Twitter, websites and blogs you can market your company for free. If you start your company now, you will be ready when the economy improves.

Student: I want to start a software company, hire many people and create more jobs for my country.

Answer: The purpose of a company is not about creating jobs. The purpose of a company is to create products, create demands, and ultimately create customers. If you have customers, you will create jobs. If you hire a lot of people but no customer then you will NOT last long. You must measure your success by how many customer that you have, NOT how many people that you hire. If you have more customers, your company will grow and you will hire more people. That is the ONLY way start a company.

Student: If I want to have a lot of money do you think that will be good motivation to start a software company?

Answer: If you only want to have a lot of money, you may want to take chance by buy lottery ticket or trade in the stock market. No one would start a software company because they think about having a lot of money. Most of them are passionate about technology and want to do something exciting, something that they love. Money may or may not come afterward. Steve Jobs or Bill Gates are passionate about computer and software first and their successes bring money afterward. Not every software company is that success or make their founders rich but many software companies are doing fine and their founders are happy with what they have done.

Student: Then what does it take to build a good company?

Answer: A good company is the company that last a long time. You should build a company with the idea that you are never going to sell it. This way you will build a company that is stronger and will last longer. If you build a company so you can sell it and make money than you probably will not succeed. The “Get rich quick of the dot com” is gone a long time ago. Today the world needs strong companies, more products, more innovations and create more jobs. Please think about long term strategy not short term. Please think about quality not quantity. Please think about ethic not selfishness. Please consider what can you do to help your people, to support your family, and contribute to your economy. As a young generation, you hold the future of your country in your hand, please take care of it.