Một người tốt nghiệp viết cho tôi: “Mọi người bao giờ cũng muốn làm điều phải. Với công ti đã được thiết lập hành động một cách đạo đức trong kinh doanh là tốt. Tuy nhiên, với công ti khởi nghiệp em nghĩ đạo đức là thứ xa hoa vì chúng em phải làm bất kì cái gì để sống còn. Chúng em sẽ cư xử đạo đức khi chúng em thành công. Thầy nghĩ sao? Xin thầy lời khuyên.”

Đáp: Bạn bắt đầu email của mình bằng câu: “Mọi người bao giờ cũng muốn làm điều phải” cho nên lời khuyên của tôi cho bạn là xin làm điều phải. Đừng để ai đó đưa bạn vào điều trái vì bạn cần sống còn hay làm điều vô đạo đức chỉ để cho công ti khởi nghiệp của bạn vận hành. Xin đừng nghĩ rằng đạo đức là “xa hoa” khi bạn có thể đảm đương được điều đó. Nếu bạn khởi đầu công ti của bạn từ “nền tảng vô đạo đức” nó sẽ vẫn còn là công ti vô đạo đức. Đừng nghĩ những qui tắc nào đó không áp dụng cho bạn bởi vì bạn đang khởi đầu công ti. Hành vi vô đạo đức sẽ làm tổn hại tới danh tiếng của bạn, danh tiếng gia đình bạn, danh tiếng doanh nghiệp của bạn. Ngay cả khi bạn thành công, quá khứ sẽ bắt giữ bạn và bạn sẽ cảm thấy không thoải mái cho phần còn lại của đời bạn. Nếu bạn khởi đầu một doanh nghiệp vô đạo đức, luật pháp sẽ bắt bạn nữa. Luân lí và đạo đức không phải là xa hoa, chúng là nguyên tắc mà bạn phải theo để là công dân tốt và là con người.

Làm sao bạn có thể khởi đầu một doanh nghiệp với thực hành vô đạo đức trong tâm trí? Làm sao mọi người tin cậy bạn khi bạn không xem xét làm việc theo cách đạo đức? Đừng cho bản thân mình cái cớ vì bạn phải sống còn trước hết. Thay vì coi đạo đức là thứ xa hoa, bạn phải coi nó là đầu tư quan trọng nhất bạn sẽ làm mãi. Đừng xây nhà trên cát và đừng xây dựng công ti khởi nghiệp trên thực hành vô đạo đức.

—-English version—-

Company ethics

A graduate wrote to me: “People always want to do the right thing. It is good for an established company to acting ethically in business. However, to a startup I think ethics is a luxury since we have to do whatever just to survive. We will deal with ethics when we are successful. What do you think? Please advice.”

Answer: You start your email by the phrase: “People always want to do the right thing” so my advice to you is please do the right thing. Do not let someone lead you to do the wrong thing because you need to survive or doing unethical thing just to get your startup operating. Please stop the thinking that ethics is a “Luxury” when you can afford it. If you start your company from an “unethical foundation” it will remain an unethical company. Do not think certain rules do not apply to you because you are starting a company. Unethical behavior will damage your reputation, your family reputation, your business reputation. Even when you are successful, the past will catch up with you and you will feel uncomfortable for the rest of your life. If you start an unethical business, the laws will catch up with you too. Morale and ethics are not luxury, they are the principles that you must follow to be a good citizen and a human being.

How can you start a business with unethical practices in mind? How can people trust you when you do not consider doing work in an ethical way? Do not give yourself an excuse as you have to survive first. Instead of viewing ethics as a luxury, you must view it as the most important investment you will ever make. Do not build a house on sand and do not build a startup on unethical practices.