Tuần trước cháu gái tôi tới thăm tôi, cháu sẽ tốt nghiệp vào tháng sáu với bằng trong kinh doanh nhưng điều cháy thực sự muốn là một ca sĩ. Cháu không thích kinh doanh nhưng bố mẹ cháu khăng khăng rằng cháu phải xin vào học vào kinh doanh vì cháu có thể kiếm được việc làm với bằng cấp đó. Cháu gái tôi thích âm nhạc, phim ảnh và đọc nhiều tạp chí về các nam nữ nghệ sĩ nổi tiếng; cháu thường nói về họ như các thần tượng. Ca hát là đam mê của cháu, và cháu có giọng hay.

Nhưng khi tôi thảo luận về nghề nghiệp với cháu, tôi đã giải thích cho cháu về thực tế của việc đi theo “ước mơ đặc biệt” của cháu: “Cháu cần có việc làm tốt nếu không cháu sẽ phải phụ thuộc vào bố mẹ để hỗ trợ cho cháu trong một thời gian dài. Hát cho vui là một điều; hát karaoke cùng bạn bè là điều khác, nhưng hát như một ca sĩ chuyên nghiệp là khác hoàn toàn. Hát chuyên nghiệp là công việc rất cạnh tranh và cháu cần nhiều hơn chỉ là giọng hay vì cháu phải đi tới các câu lạc bộ đêm và rạp hát, cháu sẽ phải xử trí với đủ mọi loại người mà cháu chưa bao giờ gặp như các sinh viên đại học trẻ v.v.” Trong thảo luận của chúng tôi, cháu lắng nghe chăm chú lời khuyên của tôi nhưng không nói gì mấy.

Sau khi cháu đi rồi, tôi nghĩ về điều tôi đã nói trong một thời gian dài: “Cháu tôi có nên theo đuổi mơ ước của cháu hay từ bỏ nó và làm cái gì đó khác? Rất khó khuyên ai đó có đam mê mạnh về cái gì đó, cho dù nó là thứ rất rủi ro.” Tôi cũng nghĩ về các sinh viên không có đam mê về điều họ đang theo đuổi. Khi tôi hỏi họ: “Các bạn thích làm gì với nghề nghiệp của mình?” Câu trả lời là ngắn và đơn giản: “Lập trình máy tính.” Khi tôi hỏi: “Tại sao?” Câu trả lời lại đơn giản: “Vì em có thể kiếm được việc làm tốt.” Khi tôi hỏi: “Bạn có thích lập trình cả đời không?” Câu trả lời là: “Em không biết. Nó chỉ là một việc làm.” Không có đam mê trong cách họ nói vì họ đã không hình dung ra điều họ muốn làm với đời họ. Nhiều sinh viên chỉ nghĩ rằng giáo dục là về có được bằng cấp; tìm được việc làm có lương tốt, và cuộc sống là đơn giản thế. Nhiều người không muốn nghĩ về bất kì cái gì thêm nữa. Trong cả nghề nghiệp của mình, tôi đã gặp nhiều người giống như thế; họ đi làm mà không có ý thức nào về mục đích hay đam mê trong cuộc sống mà chỉ lặp lại cùng hình mẫu, chừng nào họ vẫn có việc làm.

Tôi đã may mắn vì tôi có nhiều thầy giáo giúp tôi đặt mục đích nghề nghiệp. Họ giải thích toàn thể bức tranh về cuộc đời phía trước cho học sinh trẻ như tôi, họ cho những lời khuyên về nghề nghiệp, việc làm, nghĩa vụ, trách nhiệm, và làm thấm nhuần những đam mê nào đó, điều giúp cho tôi thấy xa hơn là chỉ có được tấm bằng và việc làm. Họ giải thích về xây dựng nghề nghiệp mà tôi có thể yêu mến, nghề nghiệp mà mọi sáng tôi sẽ hạnh phúc đi làm. Phần lớn các thầy của tôi đều không làm ra được đủ tiền nhưng tất cả họ đều thích thú dạy học. Một thầy giáo nói: “Nhiều người không đủ may mắn để có việc làm mà họ đam mê. Mọi người đều muốn có một nghề nghiệp nhưng nhiều người bị lẫn lộn giữa hạnh phúc và lương bổng. Có nhiều người có vị trí được trả lương tốt nhưng họ không hạnh phúc trong vai trò của họ mà họ không thể bỏ được nó vì họ sợ cái không biết và họ sống trong sợ hãi cả đời họ.”

Một trong các thầy giáo của tôi đã là người điều hành một công ti lớn nhưng ông ấy đã bỏ việc đó vì ông ấy thích dạy học. Ông ấy nói: “Thỉnh thoảng, bạn sẽ nhận ra rằng tiền không phải là mọi thứ mà việc hoàn thành nghề nghiệp mới quan trọng hơn. Chỉ những người đủ bạo dạn mới có khả năng tìm ra nó vì hạnh phúc là có được điều bạn cho chứ không phải điều bạn nhận.” Khi mọi người hỏi tôi tại sao tôi muốn dạy khi tôi có thể làm ra được nhiều tiền hơn trong công nghiệp phần mềm bằng kinh nghiệm của tôi, tôi bảo họ: “Tôi mang nợ nhiều với thế hệ trước, những người đã dạy tôi và chia sẻ cùng tôi trí huệ của họ và viễn kiến của họ cho nên tôi phải làm cái gì đó tốt hơn cho thế hệ sau. Đó là lí do tại sao tôi về hưu sớm và cống hiến cho giáo dục và khuyên bảo sinh viên.”

—English version—

Life and passion

Last week my niece came to see me, she will graduate in June with a degree in business but what she really wanted is to be a singer. She did not like business but her parents insisted that she enrolled in business because she could get a job with that degree. My niece likes music, movies and read a lot of magazines about famous actors and actress; she often talked about them as her idols. Singing is her passion, and she has a good voice.

But as I discussed about career with her, I explained to her about the reality of following her “special dream”: “You need to have a good job else you will have to depend on your parents to support you for a long time. Singing for fun is one thing; singing karaoke with friends is another thing, but singing as a professional is completely difference. Singing professionally is a very competitive business and you need more than just a good voice as you travel to nightclubs and theaters, you will have to deal with all types of people that you never encounter as young college students …etc.” During our discussion, she listened carefully to my advices but did not say much.

After she left, I thought about what I said for a long time: “Should my niece pursues her dream or give it up and do something else? It is very difficult to advice someone who has a strong passion for something, even it is a very risky one.” I also thought about students that have no passion about what they are pursuing. When I asked them: “What do you like to do with your career?” The answer was short and simple: “Computer programming.” When I asked: “Why?” Again the answer was simple “Because I can get a good job.” When I asked: “Can you enjoy programming all your life?” The answer was: “I do not know. It is just a job.” There is no passion in the way they talked as they have not figured out what they want to do with their life. Many students only think that education is about getting a degree; find a job with good salary, and life is that simple. Many do not want to think about anything further. Throughout my career, I have met many people like that; they go to work without any sense of purpose or passion in life but just repeat the same pattern, as long as they have a job.

I was fortunate because I had many teachers who helped me to set my career goals. They explained the entire picture about life ahead for young student like me, they gave advices about careers, jobs, duty, responsibilities, and instilled some passions that help me see much further that just getting a degree and a job. They explained about building a career that I could love, a career that every morning I would be happy to go to work. Most of my teachers were not making enough money but they all enjoyed teaching. One teacher said: “Many people are not fortunate enough to have a job which they are passionate about. Everyone wants a career but many are confused between happiness and salary. There are many who have a well-paid position but they are unhappy in their role but they cannot leave it because they are afraid of the unknown and they live in fear all of their life.”

One of my teachers was an executive of a big company but he left that job because he likes teaching. He said: “After a while, you will realize that money is not everything but a fulfilling career is more important. Only those brave enough would be able to find it as happiness is getting what you give not what you take.” When people asked me why I want to teach when I could make much more in the software industry with my experiences, I told them: “I owned a lot to previous generation who taught me and shared with me their wisdoms and their vision so I should do something better for the next generation. That is why I retired early and devote to education and advice students.”