Sau đây là email khác từ một trong các cựu sinh viên của tôi mà tôi muốn chia sẻ với bạn:

Thưa giáo sư,

Em đã nhận được email của thầy yêu cầu chia sẻ kinh nghiệm làm việc với sinh viên. Sau đây là câu chuyện của em:

“Sau khi tốt nghiệp năm 2006, tôi đi làm cho một công ti nhỏ ở Silicon Valley. Đó là việc làm tốt và công ti hay với chín mươi người phát triển phần mềm. Người chủ đã hứa với chúng tôi: “Chúng ta sẽ làm ra hàng triệu đô la, chúng ta tất cả sẽ giầu.” Chúng tôi làm việc chăm chỉ để xây dựng sản phẩm mà có thể một ngày nào đó làm ra nhiều tiền. Tuy nhiên, sau sáu tháng, công ti nộp đơn xin phá sản. Lí do đơn giản: Điều chúng tôi đang làm ra dựa trên ý tưởng hay nhưng chúng tôi chưa bao giờ làm phân tích thị trường để xác định nhu cầu khách hàng. Kết quả là chúng tôi có sản phẩm tốt nhưng không có khách hàng. Đó là bài học đầu tiên tôi đã học: Những người trẻ như chúng tôi, người giỏi kĩ thuật nhưng không biết gì về doanh nghiệp không bao giờ nên vào kiểu công ti mạo hiểm này. Tất nhiên, tất cả chúng tôi đều có mơ ước làm ra nhiều tiền nhưng có rủi ro khi làm điều đó.”

“Thung lũng Silicon bao giờ cũng rung động với hàng nghìn công ti công nghệ. Đây là trung tâm của công nghệ thông tin nơi mọi thứ có thể xảy ra sẽ xảy ra ở đây. Đây là mảnh đất của Apple, HP, Facebook, Twitter, Yahoo, Oracle và eBay cho nên không có điều như “thất nghiệp” bởi vì cầu bao giờ cũng vượt quá cung. Nếu bạn muốn làm công việc kĩ thuật, đây là chỗ. Sau vài tuần chán nản, tôi tìm được việc làm khác ở một công ti phần mềm lớn hơn.”

“Làm việc cho công ti lớn có nhiều ưu thế. Bạn hiếm khi làm việc nhiều giờ. Vị trí của bạn là an toàn vì có hàng nghìn người phát triển như bạn nhưng công ti lớn cũng có những qui tắc và kỉ luật chặt chẽ. Bạn phải tuân theo qui trình được xác định; bạn phải dùng công cụ nào đó; bạn phải đi họp; và bạn phải làm việc có cộng tác với người khác. Trong trường, chúng ta làm việc trong tổ thường có ba tới năm người. Trong công ti lớn, tổ thường quãng mười lăm tới ba mươi người cho nên nó yêu cầu cách khác để trao đổi và chia sẻ thông tin. Có nhiều công cụ để giúp chúng ta làm việc theo kiểu cộng tác như  Office Communicator, Wiki, Twitter, Skype v.v. Làm việc tổ dựa trên tin cậy và thái độ chuyên nghiệp. Bạn phải hội tụ vào mục đích chung thay vì bản thân bạn. Không có anh hùng trong tổ cho nên bạn phải học làm việc như thành viên vì bạn tuỳ thuộc vào họ và họ cũng tuỳ thuộc vào bạn. Tôi không thể nhấn mạnh cho đủ vào làm việc tổ vì nó là bản chất cho thành công dự án. Đây là hoạt động mà bạn phải thay đổi thái độ của bạn, bản ngã của bạn, và ảo tưởng của bạn về bản thân mình và là người phát triển chuyên nghiệp, nếu không bạn sẽ bị thất bại. Công ti lớn không dung thứ cho kẻ nổi loạn, ai đó có thái độ anh hùng. Nếu bạn không làm việc tốt cùng tổ, họ yêu cầu bạn đi ngay lập tức.”

“Ba năm qua này đã là nhưng năm trưởng thành chuyên nghiệp và vui vẻ nhất của đời tôi. Chúng mài sắc kĩ năng kĩ thuật của tôi, cải tiến kĩ năng mềm của tôi, và giúp tôi  chuyển lên vị trị người quản lí dự án. Các công ti lớn nói chung hoạt động tốt trong công nghiệp, các công ti nhỏ có thể không. Nếu không quản lí tốt, công ti nhỏ sẽ tiếp tục chi tiền cho tới khi tiền mất hết, thế rồi phá sản. Nói cách khác, nếu bạn thích mạo hiểm, phát kiến, và mơ ước làm nhiều tiền, bạn có thể thử công ti nhỏ. Tuy nhiên, nếu bạn muốn công việc ổn định, thường lệ, an toàn để xây dựng nghề nghiệp, theo ý kiến tôi công ti lớn là tốt hơn. Công ti nhỏ không dung thứ quan liêu hay lười biếng, điều này nghĩa là bạn phải làm việc chăm chỉ nhưng bạn cũng học nhiều trong thời gian ít hơn vì bạn phải làm mọi thứ, kể cả làm tài liệu. Công ti lớn có nhược điểm vì bạn phải tuân theo những qui tắc nào đó, một số qui tắc là tốt nhưng một số là không tốt. Có một số hoạt động phí hoài như quá nhiều họp hành và làm tài liệu mà bạn phải chấp nhận. Tôi may mắn vì tôi đã học nhiều kĩ năng kĩ thuật trong công ti nhỏ cho nên chuyển sang công ti lớn là dễ dàng vì tôi đã biết nhiều điều.”

“Không có gì như việc thức dậy buổi sáng và biết rằng bạn có việc làm tốt, nghề nghiệp tốt và tương lai tốt. Bây giờ hơn bao giờ, tôi nhận ra rằng thời gian tôi dành cho đại học là đầu tư tốt. Là sinh viên, chúng ta phải làm việc chăm chỉ, học nhiều thứ mà chúng ta không chắc có giá trị gì nhưng chúng tất cả đều quan trọng về sau. Chúng ta phải để trễ nhiều thứ trong bốn năm tuyệt vời và thỉnh thoảng chúng ta tự hỏi: “Đó có phải là điều đúng để làm không?” Tin tôi đi, những điều tốt xảy ra cho những người có thể chờ đợi và những người kiên nhẫn. Hài lòng thường xuyên không có có tác dụng ở đây. Bạn vào đại học để thu nhận tri thức và kĩ năng nào đó. Đại học chuẩn bị cho bạn về cái gì đó lớn hơn trong tương lai. Bạn đang chuẩn bị cho cuộc sống phía trước của bạn.”

“Là người làm việc trong công nghiệp bây giờ, lời khuyên của tôi là ở chỗ bạn đã làm chọn lựa tốt trong việc chọn công nghệ thông tin. Đây là “thời đại công nghệ thông tin” cho nên bạn đã ra quyết định đúng vì có nhiều cơ hội ngày nay và tương lai. Điều bạn học hôm nay sẽ áp dụng cho phần còn lại của nghề của bạn, cho dù công nghệ có thể thay đổi, thái độ chuyên nghiệp, thói quen học liên tục mà bạn đã học ở trường sẽ còn lại với bạn trong thời gian lâu. Là ai đó vừa mới xây dựng gia đình, không có gì tốt hơn là biết rằng mình có khả năng nuôi gia đình, chăm sóc con cái và có nghề chuyên nghiệp.”

—-English version—-

Small company, big company

Following is another email from one of my former students that I want to share with you:

Dear professor,

I have received your email asking for sharing working experience with student. Following is my story:

“After graduated in 2006, I went to work for a small software company in Silicon Valley. It was a good job and nice company with ninety software developers. The owner kept promise us: “We are going to make millions, we all will be rich” We worked hard to build a product that may someday make a lot of money. However, after sixteen months, the company filed for bankruptcy. The simple reason: What we are building is based on a good idea but we never do any market analysis to determine the customers’ need. The result was we have a quality product but no customers. That was the first lesson that I learned: Young people like us, who are good technical but know nothing about the business should never get into this type of venture company. Of course, we all have dreams of making a lot of money but there are risks in doing that.”

“Silicon Valley is always vibrant with thousands of technology companies. This is the center of information technology where everything that can happen will happen here. This is the land of Apple, HP, Facebook, Twitter, Yahoo, Oracle and eBay so there is no such thing as “unemployment” because demand is always exceed supply. If you want to do technical work, this is the place. After few weeks of depression, I found another job in a larger software company.”

“Working for large company has many advantages. You rarely have to work long hours. Your position is safe as there are thousands of developers like you but large company also have strict rules and disciplines. You must follow the defined process; you must use certain tools; you must go to meetings; and you must work collaboratively with others. In school, we work in team that often has three to five people. In large company, a team is about fifteen to thirty people so it requires different way to communicate and share information. There are many tools to help us to work collaboratively such as Office Communicator, Wiki, Twitter, Skype etc. Teamwork is based on trust and professional attitude. You must focus on the common goals rather than yourself. There is no hero in a team so you must learn to work as a member because you depend on them and they also depend on you. I cannot emphasize enough on teamwork because it is essential for the project success. This is the activity where you must change your attitude, your ego, and your illusion about yourself and be a professional developer, else you will fail. Large company does not tolerate rebel, someone with hero attitude. If you do not work well with the team, they ask you to leave immediately.”

“These last three years were among the most joyful and professional growth years of my life. They sharpened my technical skills, improved my soft skills, and helped me to move up to project manager position. Large companies are generally done well in the industry, small companies may not. If not well manage, small company will continue to spend money until they are gone, then bankrupt. In other words, if you like adventure, innovation, and dream to make a lot of money, you may try small company. However, if you want stable, routine work, safety to build a career, in my opinion a large company is better. Small company does not tolerate bureaucracy or laziness, this means you must work hard but you also learn more in less time because you have to do everything, including documentation. Large company has disadvantage because you must follow certain rules, some are good but some are not. There are some wasteful activities such as too many meetings and documentation that you must accept. I am lucky because I have learned a lot of technical skills in the small company so transition to large company was easy because I already knew many things.”

“There is nothing like waking up in the morning and knowing that you have a good job, good career and good future. Now more than ever, I realize that the time I spend in college is a good investment. As students, we have to work hard, study so many things that we are not sure of any value but they are all important later. We have to delay many things during our four wonderful years and sometime we wonder: “Is it the right thing to do?” Believe me, good things happen to those who can wait and people who has patient. Instant gratification does not work here. You go to college to acquire certain knowledge and skills. College prepare you for something bigger in the future. You are preparing for your life ahead.”

“As someone who is working in the industry now. My advice is that you have made a good choice in select Information Technology. This is the “Information technology age” so you already made a right decision because there are so many opportunities today and the future. What you learned today will apply to the rest of your career, even the technology may change, the professional attitude, the continuous learning habit that you learned in school will stay with you for a long time. As someone who recently married, there is nothing better than knowing that I have the ability to raise a family, take care of my children and have a professional career.”