Một người bạn hỏi tôi về việc làm cho con mình sẽ tốt nghiệp vào tháng bẩy. Anh ấy muốn biết tôi tìm khả năng gì khi tôi thuê người vào làm việc cho công ti tôi.

Tôi bảo anh ấy rằng bên cạnh tri thức chung mà sinh viên học được tại trường, tôi tìm những người có thể áp dụng tri thức nghiệp vụ vào công việc của họ. Những người được chọn đó phải biết rõ mọi khía cạnh của nghiệp vụ để nhận định điểm mạnh và điểm yếu, thấy trước các cơ hội và rủi ro, và nhận diện các vấn đề. Họ phải hiểu rõ nhu cầu của khách hàng và có khả năng xây dựng mối quan hệ tốt với khách hàng bằng các hành động đáp ứng cho nhu cầu của họ. Họ phải có khả năng trao đổi thông tin và chia sẻ ý tưởng với người khác và giúp họ hiểu thông điệp chủ chốt. Họ phải có khả năng dùng các công cụ khác nhau để viết các bản đề án, bảng hướng dẫn người dùng, các báo cáo, bản trình bày. Họ phải có khả năng xác định qui trình được dùng để hoàn thành các mục đích nghiệp vụ, biết cách tổ chức các hoạt động, hiểu cách phân tách nhiệm vụ thành công việc có hiệu quả, và nhận diện các cơ hội cho việc tích hợp. Họ phải có khả năng thu thập, tổ chức, và phân tích dữ liệu và đưa ra các khuyến cáo. Họ phải có khả năng lãnh đạo tổ dự án qua mọi pha của việc phát triển sản phẩm.

Bạn tôi nghĩ về điều này một lúc lâu rồi hỏi: “Làm sao anh trông đợi sinh viên tốt nghiệp có được những kĩ năng đó? Họ nhận huấn luyện việc đó ở đâu?”

Tôi trả lời: Tôi biết các đại học không dạy những kĩ năng đó nhưng một sinh viên giỏi phải hiểu rằng để có được việc làm tốt nhất, được trả lương cao, thì họ phải học tất cả các kĩ năng này bằng việc tự học, bằng đọc sách, bằng việc học thêm các giáo trình bên ngoài đại học để nâng cao khả năng mình. Những người thành công không dựa vào điều nhà trường dạy họ mà tự đặt mục đích và học từ bất kì chỗ nào họ có thể học được. Khi tôi phỏng vấn sinh viên, tôi không hỏi họ đã học gì trong trường bởi vì tôi đã biết giáo trình nhà trường nhưng tôi bao giờ cũng hỏi họ đã đọc loại sách gì trong vài năm qua, họ muốn trở thành loại người nào, họ muốn có kĩ năng nào và mục đích sống của họ là gì. Dựa trên những câu hỏi này, tôi có thể xác định liệu họ có đúng là người tôi muốn thuê cho công ti tôi không.

Bạn tôi lắc đầu: “Anh không nghĩ rằng anh đòi hỏi quá nhiều sao?”

Tôi trả lời: “Không, tôi không nghĩ thế và phần lớn các nhà quản lí cũng làm như vậy. Chúng ta đang sống trong thế giới cạnh tranh cao độ nơi thành công của công ti phụ thuộc vào các tài năng mà họ có. Có lẽ anh cũng biết rằng tỉ lệ sinh sản trong các nước đã phát triển đã sụt giảm nhiều và số các sinh viên vào đại học cũng sụt giảm nhanh chóng cho nên tất cả các nước đã phát triển đều đang kinh qua việc thiếu hụt trầm trọng  những người có kĩ năng. Ngày nay nhiều chính phủ đã ban hành các luật di trú cho phép một số lớn những người có kĩ năng cao được di trú và làm việc ở nước họ. Mỗi năm, nhiều triệu người từ thế giới đang phát triển tận dụng các luật đó để tới và làm việc trong các nước đã phát triển. Ngày nay mọi người không còn làm việc trong biên giới quốc gia nữa mà đi tới nơi nào có các cơ hội nghề nghiệp. Có hàng trăm nghìn người muốn làm việc và tất cả đều có kĩ năng, mọi người đều cạnh tranh tìm việc tốt nhất, nghề nghiệp tốt nhất, chức vụ được trả lương cao nhất. Theo báo cáo kinh tế mới nhất, ngày nay thế giới cần hàng trăm nghìn kĩ sư phần mềm nhưng trong vòng năm năm tới, sự thiếu hụt sẽ lên tới vài triệu người. Ngay cả các nước dân số đông như Trung Quốc và Ấn Độ cũng không thể tạo ra đủ số kĩ sư phần mềm để đáp ứng cho nhu cầu riêng của họ cho nên cạnh tranh sẽ dữ dội trong vài năm tới.

Bạn tôi dường như ngạc nhiên: “Nhưng chúng ta có nhiều sinh viên đã tốt nghiệp mà không tìm được việc, làm sao có thể có nhiều cơ hội nghề nghiệp được”

Tôi trả lời: Nếu anh nhìn cẩn thận vào tình huống này, anh sẽ thấy rằng KHÔNG thiếu hụt người nhưng thiếu hụt những người có kĩ năng, đặc biệt ở các lĩnh vực công nghệ cao. Ngày nay nhiều đại học không dạy điều công nghiệp cần mà chỉ dạy điều các giáo sư biết và phần lớn tin rằng họ có nghĩa vụ dạy cho sinh viên điều họ cho là quan trọng. Tuy nhiên, công nghệ thay đổi rất nhanh chóng và mọi công ti đều phải điều chỉnh nghiệp vụ của họ để đáp ứng cho nhịp độ thay đổi này. Nếu anh không tiến lên trước, anh bị tụt lại sau, điều đó cũng áp dụng cho cả hệ thống giáo dục. Giáo dục được coi là một quá trình mà những căn bản tri thức được truyền thụ cho sinh viên; nhà trường là nơi việc truyền thụ đó diễn ra một cách chính thức nhưng sự phát triển của các giáo trình linh hoạt để đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp lại không phải là điều được coi là chủ yếu. Tôi tin là có nhu cầu cải tiến hệ thống giáo dục bởi vì sinh viên sẽ học tốt nhất khi họ theo đuổi mục đích nghề nghiệp mà họ thực sự quan tâm tới và họ sẽ làm việc cần mẫn để đạt tới những mục đích đó.

—-English version—-

A friend asked me about the job opportunity for his son who will graduate in July. He wanted to know what I am looking for when I hire software people to work in my company.

I told him that beside the general knowledge that student learn in school, I am looking for people who could apply business knowledge into their work. The desirable people should understand all aspects of business to identify strengths and weaknesses, anticipating opportunities and risks, and identifying issues. They should understand customers’ needs and be able to build good relationships with customers by taking action to meet their demands. They should be able to communicate information and share ideas with others in a manner that engages them and helps them understand the key message. They should be able to utilize different tools to write proposal papers, user guides, reports, presentations. They should have the ability to determine the process to be used to accomplish business goals, know how to organize activities, understand how to separate tasks into efficient work flow, and identify opportunities for integration. They should have ability to collect, organize, and analyze data and making recommendations. They should have the leadership ability to lead project team through all phases of product development.

My friend thought about this for a long time and asked: “How do you expect a graduate student to have those skills? Where do they receive those training?”

I answered: I know universities do not teach those skills but a good student should understand that to get the best job that pay high salary they must learn all these basic skills by self-study, by reading books, by taking additional courses outside the universities to improve themselves. Successful people do not rely on what the school teach them but set goal for themselves and learn from wherever they can. When I interview students, I did not ask them what they learned in schools because I already know the school curriculum but I always ask them what kind of book that they read in the past few years, what kinds of person they want to become, what kind of skills they want to have and what are their goals in life. Based on these answers, I can determine if they are the right people that I want to hire for my company.

My friend shook his head: “Don’t you think that you are asking a lot?”

I answered: “No, I do not think so and most managers will do the same. We are living in a highly competitive world where the success of a company depends on the talents it has. You probably know that the birthrate in most developed countries has declined significantly and the number of students attending universities is also declining rapidly so all developed countries are experiencing critical shortage of skilled people. Today many governments have issued immigration laws that allow a large number of highly skilled people to migrate and work in their countries. Each year, several million people from developing world take advantages of these laws to come and work in developed countries. Today people do not work within a national boundary anymore but go where there are job opportunities. There are hundred thousands people who want to work and they all have skills, everybody is competing for the best jobs, the best careers, the highest paid positions. According to the latest economic report, today the world needs hundred thousands software engineers but within the next five years, the shortage will come to several million. Even large population countries like China and India can not produce enough software engineers to meet their own demands so competition will be fierce in the next few years.

My friend seemed surprised: “But we have a lot of graduated students that could not find jobs, how could it be when there are so many opportunities”

I answered: If you look carefully into this situation you will see that there is NOT a shortage of people but significant shortage of skilled people, especially in the high technology area. Today many universities do not teach what the industry needs but only what the professors know and most of them believe that they have an obligation to teach students what they think is important to know. However, the technology changes very fast and every company must adjust their business to meet the pace of change. If you are not moving forward then you are moving backward, the same will also apply to the education system. Education has always been considered to be a process where some essential knowledge is transmitted to students; schools are places where that transmission officially takes place but the development of flexible curriculum to meet industry demand is not the primary consideration. I believe there is a need to improve the education system because students will learn best when they are pursuing career goals that they really care about and they will work hard to achieve those goals.