Vài năm trước tôi có một sinh viên cũ trong lớp khởi nghiệp. Khi phần lớn các sinh viên đều mới bước vào tuổi 20, Oluwassen đã gần hết lứa tuổi 30. Anh ta học chăm chỉ, học tốt và đã tốt nghiệp với bằng danh dự. Tuần trước tôi nhận được bức thư của anh ấy chia sẻ kinh nghiệm với những người khác:

“Mười lăm năm trước, tôi đã hoàn thành bằng cử nhân về quản lí khách sạn và có việc làm ở một khách sạn hàng đầu ở Nigeria. Lương khởi điểm của tôi là tốt nhưng điều kiện làm việc lại vất vả vì tôi phải làm việc 14-16 giờ mọi ngày ở khách sạn. Du lịch là kinh doan phổ biến ở châu Phi cho nên nhiều người muốn học về Quản lí khách sạn. Như hầu hết các thanh niên, tôi đã không biết mấy về phát triển nghề nghiệp cho nên tôi chỉ đi theo xu hướng. Bởi vì tôi đã tốt nghiệp hàng đầu của lớp, tôi kiếm được việc làm ở khách sạn hàng đầu. Sau khi làm việc ở đó vài năm, tôi khám phá ra rằng phát triển nghề nghiệp trong công nghiệp này bị giới hạn.

Trong kiểu công việc này, không thành vấn đề bạn làm gì hay hay bạn giỏi thế nào, công việc bao giờ cũng vất vả vì bạn phải làm việc nhiều giờ. Bạn phải giải quyết với đủ kiểu khách hàng, một số thì tốt nhưng nhiều người cũng đòi hỏi mà bạn bao giờ cũng phải lễ phép, và kiên nhẫn cho dù bạn chán nản. Tôi thấy ông chủ của tôi làm việc ở đó trong ba mươi năm, ở cùng một chỗ, làm cùng một điều, và trở nên mệt mỏi mọi ngày trong môi trường căng thẳng này. Là thanh niên, tôi không nghĩ tôi có thể làm điều đó lâu được cho nên tôi bắt đầu tìm nghề khác. Cơ hội tới khi một khách ở khách sạn, một giáo sư từ CMU, nói với tôi về Khoa học máy tính và cơ hội tiềm năng trong lĩnh vực này. Ông ấy giúp tôi xin vào CMU nhưng là sinh viên hàng đầu, tôi đã không có vấn đề gì để được nhận vào. Trong khi tôi học lấy bằng thạc sĩ trong Khoa học tính toán, tôi lấy lớp nhà doanh nghiệp và nó đã hoàn toàn mở ra một chân trời mới cho tôi. Đến lúc tôi tốt nghiệp và trở về Nigeria, tôi quyết tâm khởi đầu công ti riêng của tôi.

Một điều ít người biết về châu Phi là ở đó rất khó mua sách. Chỉ có vài hiệu sách ở thủ đô hay các thành phố lớn, nếu bạn sống ở thị trấn nhỏ, bạn sẽ không có khả năng mua sách. Phần lớn các hiệu sách cũng không có sách mới; phần lớn sách bán đều đã cũ ít nhất vài năm. Bạn không thể mua được trực tuyến sách mới vì không có hệ thống chuyển giao. Nếu bạn gửi một kiện qua bưu điện, nó có thể bị mất hay bị đánh cắp cho nên mọi người sẽ không gửi cái gì có giá trị ngoại trừ đồ cá nhân. Ý tưởng ban đầu của tôi là bán sách điện tử để cho mọi người ở lục địa châu Phi có thể tải xuống. Mặc dầu kết nối Internet không được thiết lập tốt bên ngoài các thành phố lớn nhưng điện thoại di động là rất phổ biến. Thanh niên châu Phi thích điện thoại di động cho nên có cơ hội kinh doanh tốt để làm điều đó trong nền di động. Điện thoại di động là “biểu tượng địa vị” mà mọi người phải có và họ thường làm bất kì cái gì chỉ để có được điện thoại mới nhất và mang giới tính nhất có thể được. Trong vòng năm tháng, tôi bắt đầu khởi nghiệp bán sách điện tử từ website của tôi.

Kinh doanh của tôi tăng tốc nhanh chóng như mong đợi và tôi đã làm được nhiều tiền rồi một hôm một ý tưởng khác tới. Kinh doanh du lịch là rất tốt ở châu Phi với nhiều triệu khách thăm hàng năm. Phần lớn các khách sạn hàng đầu và khu nghỉ dưỡng đều có website riêng của họ để quảng cáo cho khách du lịch. Các hãng du lịch toàn cầu chính như Expedia hay Travelocity đã liệt kê quãng 4,000 khách sạn ở châu Phi, nhưng sự kiện là có hơn 200,000 khách sạn mini và khách sạn nhỏ chẳng ai biết. Những khách sạn mini này là nhỏ, có thể có năm tới mười phòng thường được sở hữu bởi gia đình địa phương chưa bao giờ được quảng cáo. Vì không mấy khách du lịch có thể đảm đương trả tiền cho giá của các khách sạn năm sao hàng đầu, nhiều người sẵn lòng trả ít hơn co những khách sạn ít nổi tiếng hơn miễn là chúng sạch và an toàn. Vì tôi đã làm việc trong kinh doanh khách sạn và biết nhiều người chủ các khách sạn mini, tôi khởi đầu một doanh nghiệp mới sánh theo các du khách nước ngoài, những người sẵn lòng trả ít hơn cho những khách sạn mini này.

Tôi bắt đầu làm việc với những người chủ khách sạn mini để nâng cấp chỗ của họ theo chuẩn quốc tế điều là chấp nhận được cho du khách nước ngoài và xây dựng công ti khởi nghiệp thứ hai của tôi. Website của tôi nhắm vào khách du lịch ở Mĩ và châu Âu với những hình ảnh về vị trí khách sạn cũng như phòng. Tôi làm việc với công ti taxi để cung cấp việc vận chuyển từ sân bay tới khách sạn để cho họ không phải xử trí với người lái taxi xấu, có thể lừa họ vì tiền; tôi cũng làm việc với những người tổ chức tua du lịch để đặt các gói với giá đặc biệt cho những du khách này, người muốn tới thăm Nigeria, Nam Phi và các nước khác với giá ít hơn nhiều. Đây là điều tôi đã học được trong lớp nhà doanh nghiệp, bao giờ cũng tìm các cơ hội tại chỗ nơi các công ti lớn rất có thể ít chú ý tới. Công ti khởi nghiệp của tôi phục vụ khách du lịch không có nhiều tiền. Trong ba năm, kinh doanh của tôi đã tăng trưởng thành công ti khởi nghiệp lớn nhất và nhanh nhất ở châu Phi. Tất nhiên, có nhiều thách thức với nhà doanh nghiệp ở châu Phi vì từng chính quyền địa phương là khác, và từng thành phố đều có “tục lệ đặc biệt” họ mong đợi được trả “phí đặc biệt” nhưng điều then chốt là biết từng khu vực và từng chính quyền địa phương. Đây là lí do tại sao nhiều công ti nước ngoài thất bại bởi vì họ không biết cách làm việc ở đây. Không có thứ thay thế cho việc biết về văn hoá và đó là lí do tại sao là người địa phương, tôi đã thành công.

Tất nhiên, tôi không cạnh tranh với các công ti lớn hay khách sạn hàng đầu. Kinh doanh của tôi không hội tụ vào khách du lịch giầu có những người có thể tiêu mười tới hai mươi nghìn đô la cho từng chuyến đi nhưng hạ xuống cho các khách du lịch với ngân sách chi tiêu giới hạn. Điều có tác dụng lớn về công ti khởi nghiệp là ở chỗ bạn thấy toàn thể việc kinh doanh được dựng lên. Bất kì cái gì cũng có thể là kinh doanh phát sinh thu nhập nếu bạn biết cách thức. Nếu tôi có thể có được nhiều khách du lịch hơn tới châu Phi, thì sẽ có nhiều việc làm và nhiều thu nhập và điều đó sẽ tạo ra khác biệt trong cuộc sống của mọi người. Cũng không lâu khi tôi thấy rằng trong một thời gian ngắn, mọi người làm việc cùng tôi đều hạnh phúc. Từ những người chủ khách sạn mini, người lái xe taxi và người hướng dẫn tua vì mọi người đều có một phần của kinh doanh này và với việc bùng nổ công nghệ di động châu Phi, tôi nghĩ nỗ lực của tôi trong công ti khởi nghiệp thực sự xứng đáng với nó và tôi đánh giá cao giáo dục tốt nhất tôi có được từ CMU.

—-English version—-

A successful startup story

Few years ago I had an older student in my entrepreneurship class. When most students were in the early 20s, Oluwassen was in the late 30s. He studied hard, did well and graduated with honor. Last week I received a letter from him sharing his experience with others:

“Fifteen years ago, I completed a Bachelor’s degree in Hotel Management and got a job at a top hotel in Nigeria. My starting salary was good but the work condition was hard as I must spend 14-16 hours every day at the hotel. Tourisms are popular business in Africa so many people want to study Hotel Management. Like most young person, I did not know much about career development so I just followed the trend. Because I graduated at the top of the class, I got the job at the top hotel. After working there for few years, I discovered that the career growth in this industry were limited.

In this type of work, no matter what you do or how good you are, the work is always hard as you must work long hours. You have to deal with all types of customers, some are nice but many are demanding but you always have to be polite, and patient even you are distressed. I saw my boss who worked there for thirty years, at the same place, doing the same thing, and growing tired everyday in this stressful environment. As a young man, I did not think I could do that for long so I began to look for other careers. The opportunity came when a guest at the hotel, a professor from CMU, told me about Computer Science and the potential opportunity in this field. He helped me to apply to CMU but as a top student, I did not have problem to get admitted. During my study for a MS degree in Computer Science, I took the entrepreneur class and it completely opened a new horizon for me. By the time I graduated and come back to Nigeria, I determine to start my own company.

One thing few people know about Africa is it is very difficult to buy books. There are only few bookstores in the capital or big cities, if you live in small town, you will not be able to buy books. Most bookstores also do not have new books; most books for sale are at least several years old. You cannot buy new books on-line either because there is no delivery system. If you send a package via the post office, it may get lost or stolen so people would not send anything valuable except personal things. My first idea is to sell e-books so people on the African continent can download. Although Internet connection is not well established outside big cities but mobile phone is very popular. Young Africans love their mobile phones so there is a good business opportunities to do that in mobile platforms. Mobile phone is a “status symbol” that people must have and they often do anything just to get the newest and most sexy phone possible. Within five months, I began my startup selling e-books from my website.

My business pick up quite fast as expected and I made good money then one day another idea came. Tourist business is very good in Africa with several million visitors every year. Most top hotels and vacation resorts have their own websites to advertise for tourists. Major global travel agencies like Expedia or Travelocity listed about 4,000 hotels in Africa, but the fact is there are 200,000 more mini hotels and small hotels that nobody knows about. These Mini-hotels are small, maybe five to ten rooms often owned by a local family that never advertised. Since not every traveler can afford to pay the price for top five stars hotels, many are willing to pay less for lesser known hotels as long as they are clean and safe. Since I have worked in hotel business and know many people who owned mini-hotels, I started a new business of matching foreign travelers who are willing to pay less with these mini-hotels.

I began to work with mini hotels owners to upgrade their place to good international standards that are acceptable for foreign tourists and build my second startup. My website aims at tourists in the U.S and Europe with pictures of the hotel locations as well as the rooms. I worked with a Taxi company to provide transportation from airport to hotel so they do not have to deal with bad taxi drivers who may cheat them for more money; I also works with guide tours organizers to put in special priced packages for these tourists who want to visit Nigeria, S, Africa and other countries for much less. This is what I learned in the entrepreneur class, always look for opportunities in place where big companies less likely to pay attention. My start-up serves travelers who do not have much money. In three years, my business grew to be the biggest and fastest startup in Africa. Of course, there are many challenges for entrepreneurs in Africa as each local government is different, and each city has “special customs” who expect to be paid “Special fees” but the key is to get to know each area and each local government. This is why many foreign companies failed because they do not know how to work here. There is no substitute for knowing the culture and that is why as a local person, I succeed.

Of course, I do not compete with big travel companies or top hotels. Our business is not focus on rich tourists who could spend ten to twenty thousand dollars each trip but getting down to tourists with limited spending budgets. What work great about a start-up is that you see the whole business getting built up. Anything can be a revenue-generating business if you know how. If I can get more tourists to come to Africa, then there will be lots of jobs and lots of revenue and it will make a difference in people’ lives. It does not take long as I saw that within a short time, everybody that works with me is happy. From the mini hotel owners, taxi drivers and tour guides as everybody has a piece of the business and with African mobile technology booming, I think my effort in startup is really worth it and I appreciate the best education that I got from CMU.