Phỏng vấn việc làm là bước thứ hai trong quá trình thuê người. Nó ngụ ý bạn đủ phẩm chất cho vị trí đó nên công ti muốn biết thêm về bạn và quyết định liệu họ có muốn thuê bạn hay không. Một cách điển hình với mọi vị trí, công ti sẽ phỏng vấn hai hay ba người để cho bạn có 50% hay 33% cơ hội kiếm được việc làm. Điều rất quan trọng là được chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn việc làm. Sinh viên thường chia sẻ với tôi về những sai lầm họ phạm phải trong các cuộc phỏng vấn việc làm của họ và tại sao họ không có được việc làm mà họ muốn. Sau đây là một số trong những sai lầm của họ:

Một sinh viên nói với tôi: “Em thực sự muốn làm việc cho Google, cho nên em rất hạnh phúc là họ gọi em vào phỏng vấn. Tuy nhiên em có bài thi vấn đáp trong tuần đó cho nên em đã yêu cầu thay đổi ngày phỏng vấn sang tuần sau. Mặc dầu em đã làm tốt trong cuộc phỏng vấn đó, người quản lí bảo em rằng vị trí đó đã đươc ai đó lấy, người tới trong tuần trước, cho nên em bị lỡ cơ hội đó.”

Lời khuyên của tôi: Bạn KHÔNG BAO GIỜ nên hoãn cuộc phỏng vấn việc làm. Công ti thường chọn vài ứng cử viên cho phỏng vấn việc làm và nếu bạn không có đó thì họ chọn ai đó khác. Trong thị trường việc làm cạnh tranh này bạn phải nắm lấy cơ hội ngay lập tức. Tốt hơn cả là đề nghị giáo sư của bạn cho phép bạn làm bài thi vấn đáp vào ngày sau nhưng ĐỪNG BAO GIỜ đề nghị công ti chờ đợi cho tới khi bạn sẵn sàng.

Một sinh viên hối tiếc: “Em đã làm tốt thế trong cuộc phỏng vấn. Em đã trả lời mọi câu hỏi một cách đúng đắn và khi họ hỏi em liệu em có câu hỏi nào không, em đã hỏi về lương và đột nhiên mọi sự trở thành không thoải mái. Đến cuối, em đã không có được việc làm. Em có nên thảo luận về lương trong phỏng vấn không?

Lời khuyên của tôi: ĐỪNG BAO GIỜ là người đầu tiên thảo luận về lương. Điều đó ngụ ý bạn quan tâm nhiều về tiền hơn bất kì cái gì. Nó là dấu hiệu rằng bạn có thể chuyển việc làm khi ai đó đề nghị lương tốt hơn. Cho dù người quản lí thuê người muốn biết yêu cầu lương của bạn, bạn không bao giờ nên nhắc tới bất kì CON SỐ nào. Câu trả lời tốt hơn là: “Ông biết về phẩm chất của tôi và tôi sẽ hài lòng chấp nhận bất kì đề nghị hợp lí nào.” Đây là logic: Nếu người quản lí thuê người lập kế hoạch trả cho bạn $120,000 nhưng bạn nói $100,000 thế thì người đó có thể nghĩ: “Người này có thể không xứng đáng với điều mình nghĩ, có thể anh ta không tốt đến thế.” Nhưng nếu bạn nói $130,000 thì người đó có thể nghĩ: “Anh ta đòi nhiều hơn điều mình có thể trả cho nên mình phải kiếm ai đó khác vì anh ta có thể bác bỏ đề nghị của mình.”  Trong cả hai tình huống, bạn sẽ không có được việc làm.

Một sinh viên giải thích: “Em có cuộc phỏng vấn việc làm với Apple; em háo hức và tới sớm nửa giờ. Người quản lí phỏng vấn không hài lòng và mặc dầu em làm tốt nhưng em đã không có được việc làm.”

Lời khuyên của tôi: Tới muộn cho cuộc phỏng vấn việc làm là điều rất tệ. Nhưng tới quá sớm trước thời gian cũng tệ tương đương. Cho dù người quản lí phỏng vấn có thể đề nghị bạn đợi nhưng họ phải vội vàng để hoàn thành điều họ dự định làm để phỏng vấn bạn. Nếu họ bận rộn, họ có thể bực và không thể nào được thuê nếu họ bực bạn. Nếu bạn tới trong bất kì cuộc phỏng vấn nào sớm hơn 10 phút, đợi ở bên ngoài và ĐỪNG vào khi chưa tới giờ. Nửa giờ sớm trước lịch là quá sớm và có thể là tín hiệu rằng bạn đang thúc họ làm cái gì đó cho bạn.

Một sinh viên nói: “Em để nhiều thứ vào bản lí lịch của em để cho nó có vẻ tốt. Trong cuộc phỏng vấn, em được hỏi nhiều câu hỏi về chúng mà em không thể trả lời được cho nên em không có được việc làm.”

Lời khuyên của tôi: Bạn phải đọc từng mô tả việc làm một cách cẩn thận và sửa bản lí lịch của bạn để khớp với yêu cầu việc làm bằng kĩ năng của bạn. Đừng để mọi thứ vào trong đơn xin việc của bạn, đặc biệt những điều bạn không biết rõ vì điều đó có thể bị coi như là bạn là kẻ nói dối. Chẳng hạn, khi liệt kê về việc: “Phải có năm năm kinh nghiệm trong cơ sở dữ liệu” điều đó nghĩa là người xin phải thực sự là chuyên gia với năm năm kinh nghiệm. Nếu bạn không đủ phẩm chất thì đừng xin vào. Trong cuộc phỏng vấn việc làm, họ sẽ hỏi bạn về điều bạn đã viết trong đơn xin việc. Nếu bạn không biết rõ chúng, họ nghĩ rằng bạn là không có năng lực khi bạn làm phí hoài thời gian của bạn và của họ.  Xin lưu ý rằng những người phỏng vấn có thể nhớ bạn, đặc biệt khi họ tin rằng bạn không phải là người chân thật. Điều đó có thể làm hại cho cơ hội của bạn được xét tới cho việc làm tương lai tại công ti đó.

Một sinh viên phàn nàn: “Em đã xin vào vị trí quản lí hệ thông tin. Em đã được chuẩn bị tốt cho các câu hỏi kĩ thuật nhưng trong cuộc phỏng vấn, họ hỏi em về những điều hoàn toàn không liên quan tới điều em đã học trong trường như toàn cầu hoá, thế giới phẳng, các biến cố kinh tế ở châu Âu, và khủng hoảng tài chính. Mặc dầu em đã học tốt khu vực kĩ thuật nhưng em đã không có được việc làm.”

Lời khuyên của tôi: Ngày nay phần lớn các công ti đều mong đợi nhiều hơn chỉ vấn đề kĩ thuật từ những người tốt nghiệp. Bạn không phải là chuyên gia nhưng ít nhất bạn biết cái gì đó về điều đã xảy ra trên thế giới vì chúng ta đang sống trong thế giới được kết nối. Đó là chỉ báo rằng bạn nhận biết về thế giới quanh bạn. Một người có tri thức toàn cầu thường được coi là người có quan tâm, người có suy nghĩ và người thông thái. Điều quan trọng cho sinh viên là phát triển thói quen đọc tốt về các chủ đề chung để mở rộng tri thức của họ. Không có tri thức cơ sở nào đó về các biến cố thế giới, bạn có thể bị coi là “dốt nát” và bạn có cho rằng công ti sẽ thuê người dốt không?

Một sinh viên nói: “Trong cuộc phỏng vấn, họ hỏi em về các giáo sư trong trường. Em không thích một giáo sư vì thầy đó kiêu ngạo và không tốt với em cho nên em nói với họ về cảm giác của em. Mặc dầu em làm tốt trong khu vực kĩ thuật, em đã không được thuê. Đấy có phải là vì cái gì đó em đã nói không?”

Lời khuyên của tôi: Bạn ĐỪNG BAO GIỜ nói cái gì đó tiêu cực về bất kì cái gì trong cuộc phỏng vấn. Nếu bạn không thích giáo sư của bạn, giữ lấy điều đó cho bản thân bạn. Khi người phỏng vấn của bạn hỏi bạn về những người khác, bao giờ cũng nói cái gì đó tốt về họ như: “Tôi rất sung sướng được làm việc trong tổ vì tôi làm việc tốt với mọi người.” Hay “Tôi rất biết ơn được học với giáo sư X, thầy ấy đã dạy tôi nhiều điều.” Điều tiêu cực về bất kì ai có nghĩa là bạn có thể không làm tốt trong tổ, và bạn có thể nói cái gì đó xấu về người quản lí của bạn nếu người đó thuê bạn nữa.”

Một sinh viên nói: “Trước cuộc phỏng vấn, em bồn chồn và có lẽ đã nói điều gì đó không tốt với cô tiếp tân. Mặc dầu em đã làm rất tốt trong cuộc phỏng vấn nhưng em đã không có được việc làm. Về sau em mới biết là cô tiếp tân đã báo cáo về em cho người quản lí.”

Lời khuyên của tôi: Bạn nên lễ phép với mọi người trong cuộc phỏng vấn việc làm của bạn, kể cả với thư kí hay người tiếp tân. Thỉnh thoảng bình luận của họ có thể làm thay đổi ý kiến của người quản lí của họ về bạn. Người quản lí thường hỏi các ý kiến về bạn từ những người bạn có tiếp xúc trong cuộc phỏng vấn. Tưởng tượng một cô tiếp tân nói: “Cậu trẻ đó kiêu căng và có thái độ xấu với mọi người” hay thư kí của ông ấy báo cáo: “Cậu ta rất thô lỗ với tôi.” Bạn nghĩ người quản lí sẽ thuê bạn nếu bạn xúc phạm người CỦA ÔNG ẤY?

Một sinh viên nói: “Em có cuộc phỏng vấn được lên lịch ngay sau cuộc đấu bóng. Mặc dầu em tới đúng giờ và đã trả lời tốt hầu hết các câu hỏi, em đã không có được việc làm. Em tin em đã trông không ổn sau khi đá bóng.”

Lời khuyên: Làm sao bạn có thể đi tới cuộc phỏng vấn việc làm ngay sau khi chơi đá bóng được? Cái nào là quan trọng với bạn? Bạn có tắm sau đó không? Bạn có chải đầu không? Ấn tượng đầu tiên mọi người có về bạn là dáng vẻ và quần áo của bạn. Nếu bạn trông đẫm mồ hôi với tóc không chải, bạn không gây ấn tượng được cho ai. Xin chú ý tới các chi tiết dáng vẻ. Nếu bạn không chăm sóc về bạn trông như thế nào và ăn mặc lôi thôi thì bạn nghĩ gì về người khác sẽ nghĩ về bạn?  Kĩ năng kĩ thuật là quan trọng, nhưng dáng vẻ cũng vậy. Bạn có thể có mọi phẩm chất, nhưng nếu phong cách cá nhân của bạn không cộng hưởng với người quản lí thuê người, thì bạn có thể bị mất việc về tay ai đó có kĩ năng ít hơn và dáng vẻ tốt hơn với thái độ đúng.

—-English version—-

Mistakes students often make during job interview

A Job interview is the second step in the hiring process. It means you are qualified for the position so companies want to know more about you and decide whether or not they want to hire you. Typically for every position, companies would interview two or three persons so you have 50% or 33% chance to get the job. It is very important to be prepared for the job interview. Students often share with me about mistakes they make during their job interviews and why they do not get the job that they want. Following are some of their mistakes:

A student told me: “I really want to work for Google, so I am very happy that they call me in for an interview. However I have a quiz during that week so I asked to change the interview date until next week. Although I did well in that interview, the manager told me that the position was filled by somebody who came in the week before, so I missed that chance.

My advice: You should NEVER postpone a job interview. Company often selects few candidates for job interview and if you are not there they select someone else. In this competitive job market you should seize the opportunity immediately. It is better to ask your professor to allow you to take the quiz at later date but NEVER ask the company to wait until you are ready.

A student regretted: “I did so well in the interview. I answered all questions correctly and when they asked me if I have any question, I asked about the salary and suddenly things turned out uncomfortably. In the end, I did not get the job. Should I discuss salary during the interview?

My advice: NEVER be the first to discuss about salary. It means you are concerned more about money than anything. It is a signal that you may switch job when someone offer better salary. Even if hiring manager want to know your salary requirements you should never mention any NUMBER. The better answer is: “You know my qualification and I would be pleased to accept any reasonable offer.” Here is the logic: If the hiring manager plan to offer you $120,000 but you says $100,000 then he may think: “This person may not worth what I think, maybe he is not that good.” But if you say $130,000 then he may think: “He asks more than what I could pay so I should get somebody else since he may reject my offer.”  In both situations, you will not get the job.

A student explained: “I had a job interview with Apple; I was so excited and arrived about half an hour earlier. The interviewing managers were not happy and although I did well but I did not get the job.”

My advice: Arriving late to a job interview is a very bad thing. But arriving too early ahead of time is also equally bad. Even if the interviewing managers may ask you to wait but they have to be in a hurry to complete what they are doing to interview you. If they are busy, they can be angry and it is impossible to get hired if they are angry at you. If you arrive in any interview more than 10 minutes early, wait outside and do NOT come in until the time. A half an hours ahead of schedule is too early and could be a signal that you are pushing them to do something for you.

A student said: “I put many things on my resume so it looks good. During the interview, I was asked many questions about them that I could not answer so I did not get the job.”

My advice: You must read each job description carefully and modify your resume to fit the job requirements with your skills. Do not put everything in your application, especially things that you do not know well as it may be considered that you are a liar. For example, when a job listing: “Must have five years of experience in Database” it means applicant must truly be an expert with five years of experience. If you do not qualify than do not apply. In a job interview, they will ask you on what you wrote on the application. If you do not know them well, they think that you are incompetent as you are wasting your time and their time.  Please note that the interviewers may remember you, especially when they believe that you are not an honest person. It may hurt your chance to be considered for future job at that company.

A student complained: “I applied for the information system management position. I was well prepared for the technical questions but during the interview, they asked me about things completely unrelated to what I learned in school such as globalization, flat world, economics events in Europe, and the financial crisis. Although I did well on the technical area but I did not get the job.

My advice: Today most companies expect more from graduates than just technical. You do not have to be an expert but at least know something about what happened in the world because we are living in a connected world. It is an indication that you are aware of the world around you. A person with global knowledge is often considered a concerned person, a thoughtful person and knowledgeable person. It is important for students to develop a good reading habit on general topics to broaden their knowledge. Without some basic knowledge about the world events, you may be considered “Ignorance” and do you think a company would hire an ignorance person?

A student said: “During the interview, they ask me about professors in school. I did not like one professor because he was arrogant and not nice to me so I told them about my feeling. Although I did well in technical areas, I did not get hired. Is it something that I said?

My advice: You NEVER say something negative about anything during the interview. If you do not like your professor, keep it to yourself. When your interviewer asks you about other people, always say something nice about them such as: “I am very happy to work in a team as I work well with everybody.” Or “I am very grateful to learn from Professor X, he taught me a lot of things.” A negative thing about anyone means you may not do well in a team, and you could say something bad about your manager, if he hires you too.”

A student said: “Before the interview, I was nervous and probably not say something nice to the receptionist. Although I did very well in the interview but I did not get the job. I found out later that the receptionist reported me to the manager.”

My advice: You should be polite with everybody you meet during your job interview, including secretary or receptionist. Sometime their comments can change their manager’s opinion about you. Managers often ask opinions about you from people with whom you had contact during the interview. Imagine a receptionist said: “That young man is arrogant and has a bad attitude toward everybody” or his secretary reported: “He is very rude toward me.” Do you think a manager would hire you if you insult HIS people?

A student said: “I have an interview scheduled immediately after my soccer games. Although I arrived on time and answered most questions well, I did not get the job. I believe I did not look good after the soccer games.

Advice: How could you go to a job interview immediately after playing soccer? Which one is important to you? Did you take a bath afterward? Did you comb your hair? The first impression people have about you is your look and your clothes. If you look sweaty without combing your hair, you do not impress anyone. Please pay attention to the appearance details. If you do not care about how you look and dress sloppily what do you think other would think of you?  Technical skills are important, but so is appearance. You could have all the qualifications; but if your personal style does not resonate with the hiring manager, then you might lose out to someone with fewer skills and better appearance with the right attitude.