THUYẾT
THE LET THEM THEORY NHÀ XUẤT BẢN DÂN TRÍ Ngừng âu lo - sống đời tự do Rô Mandịch THUYẾT Mel Robbins và Sawyer Robbins
CHƯƠNG 1 NGỪNG LÃNG PHÍ ĐỜI MÌNH VÌ NHỮNG CHUYỆN KHÔNG THỂ KIỂM SOÁT Nếu bạn đang trầy trật nỗ lực để thay đổi cuộc sống, để đạt được mục tiêu hoặc để cảm thấy hạnh phúc hơn, tôi muốn bạn biết điều này: Bạn không phải là vấn đề. Vấn đề nằm ở việc bạn đang vô thức trao quyền lực của mình cho người khác. Tất cả chúng ta đều giao quyền lực của mình cho người khác nhưng thường không nhận ra. Thật sai lầm khi bạn nghĩ rằng nếu mình nói điều đúng đắn thì mọi người sẽ hài lòng; nếu bạn cố gắng nhượng bộ, có thể bạn đời của bạn sẽ không thất vọng; nếu bạn tỏ ra thân thiện, có thể đồng nghiệp sẽ thích bạn hơn; nếu bạn giữ hòa khí, có thể gia đình bạn sẽ ngừng phán xét những lựa chọn của bạn. Tôi biết, vì tôi từng sống như vậy. Tôi đã mất nhiều năm trời cố gắng trở thành mọi phiên bản mà mọi người mong muốn. Tôi đã nghĩ nếu tôi làm đủ tốt, nói những điều đúng đắn, khiến những người xung quanh vui vẻ, thì cuối cùng tôi
28 - THE LET THEM THEORY sẽ cảm thấy hài lòng về bản thân. Nhưng không, điều thật sự xảy ra là bạn càng cố gắng, càng nhún nhường, càng thu mình thì vẫn có người thất vọng về bạn và chê trách bạn. Đến cuối cùng, bạn vẫn cảm thấy dù có cố gắng thế nào đi nữa thì cũng không bao giờ là đủ. Mọi thứ không nhất thiết diễn ra như vậy. Quyển sách này ra đời để giúp bạn lấy lại quyền tự chủ của mình. Thay vì lãng phí thời gian, năng lượng và niềm hạnh phúc của mình để cố kiểm soát những thứ bạn không thể kiểm soát – như ý kiến, tâm trạng hoặc hành động của người khác – bạn sẽ tập trung vào nhân tố duy nhất bạn có thể làm chủ: bản thân bạn. Và điều đáng chú ý ở đây là khi ngừng để tâm đến người khác, bạn sẽ nhận ra bạn có nhiều quyền lực hơn bạn nghĩ – chỉ là bạn đã vô tình trao nó đi mà thôi. Hãy để tôi giới thiệu đến bạn ý tưởng đơn giản nhất nhưng có sức mạnh thay đổi cuộc đời nhất mà tôi từng khám phá: Thuyết Mặc Kệ Họ. Thuyết Mặc Kệ Họ Thuyết Mặc Kệ Họ bàn về sự tự do. Ba từ đơn giản mặc kệ họ sẽ giải phóng bạn khỏi gánh nặng cố kiểm soát người khác. Khi ngừng ám ảnh bởi những gì người khác nghĩ, nói hoặc làm, bạn sẽ có năng lượng để tập trung vào cuộc sống của mình. Bạn ngừng phản ứng và bắt đầu sống đời mình. Thay vì khiến bản thân phát điên khi cố gắng kiểm soát hoặc làm hài lòng người khác, bạn sẽ học cách cứ để họ làm điều họ muốn làm.
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 29 Vậy chuyện này có thể diễn ra như thế nào? Hãy tưởng tượng bạn đang ở nơi làm việc và đồng nghiệp của bạn đang có tâm trạng không tốt. Thay vì để sự tiêu cực của họ ảnh hưởng đến bạn, bạn chỉ cần mặc kệ họ. Cứ kệ họ gắt gỏng. Đó không phải là vấn đề của bạn. Bạn cần tập trung vào công việc và cảm giác của bạn. Hoặc có thể cha bạn lại nói ra nói vào về những quyết định của bạn trong cuộc sống và điều đó khiến bạn cảm thấy nặng nề. Thay vì để những lời của cha làm hỏng cả ngày của mình, bạn chỉ cần kệ ông ấy. Hãy để ông ấy có ý kiến của mình. Những điều ông ấy nói không làm thay đổi con người bạn, những gì bạn đã đạt được hay quyền của bạn trong việc đưa ra những quyết định khiến bạn hạnh phúc. Sự thật là người khác không có quyền chi phối bạn, trừ khi bạn trao quyền cho họ. Đây là lý do vì sao Thuyết Mặc Kệ Họ phát huy hiệu quả: khi ngừng cố gắng kiểm soát những thứ vốn không phải chuyện của bạn, bạn đồng thời cũng không còn lãng phí năng lượng của mình. Bạn lấy lại được thời gian, sự bình thản và khả năng tập trung. Bạn nhận ra rằng hạnh phúc của bạn gắn liền với hành động của chính bạn chứ không phải với hành vi, quan điểm hay tâm trạng của người khác. Điều này nghe có vẻ đơn giản. Và đúng là nó đơn giản thật! Nhưng tôi cam đoan với bạn, sự thay đổi này sẽ tác động đến mọi thứ trong cuộc sống của bạn. Mặc dù lý thuyết đang được đề cập ở đây là Mặc Kệ Họ, nhưng quyển sách này là về BẠN, hay đúng hơn là về thời gian và năng lượng của bạn, vì đây là những nguồn lực quý giá nhất mà bạn có.
30 - THE LET THEM THEORY Thuyết Mặc Kệ Họ giúp bạn hiểu rằng bạn càng để người khác sống cuộc đời của họ thì cuộc đời của bạn càng trở nên tốt đẹp. Bạn càng để người khác được là chính họ, được cảm nhận theo cách riêng của họ hoặc nghĩ theo lối suy nghĩ của họ, thì mối quan hệ giữa bạn và họ sẽ càng trở nên tốt đẹp. Cuộc sống của tôi đã thay đổi khi tôi học cách “để người lớn được làm người lớn” (tôi sẽ nói rõ hơn ở phần sau của quyển sách này). Cuộc sống của bạn cũng có thể thay đổi giống như vậy, vì khi ngừng trao quyền cho người khác, bạn sẽ thấy mình thật sự có nhiều quyền lực như thế nào. Nhưng có lẽ điều đáng ngạc nhiên nhất về Thuyết Mặc Kệ Họ là cách tôi phát hiện ra nó ngay từ đầu. Thú thật, tôi cảm thấy hơi ngại khi kể cho bạn nghe câu chuyện này. Tôi đã phát hiện ra một điều có thể thay đổi hoàn toàn cách tôi nhìn nhận cuộc sống tại… một buổi vũ hội ở trường trung học. (Đây là một câu mà tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ viết.) Buổi vũ hội làm thay đổi cuộc đời tôi Không hiểu sao các buổi vũ hội luôn khiến tôi vô cùng căng thẳng. Vì đã tham dự bốn buổi vũ hội với hai cô con gái, nên tôi nghĩ buổi vũ hội với con trai Oakley của chúng tôi sẽ dễ dàng hơn nhiều. Nhưng tôi đã lầm. Hai cô con gái của tôi đã lo lắng về mọi chi tiết suốt nhiều tháng liền: trang phục, ngày tổ chức, bạn đi cùng, kiểu tóc, xịt tạo màu rám nắng, đồ trang điểm, áo ngực, chuyện thuê xe,
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 31 các bữa tiệc sau vũ hội… Danh sách đó dường như không có điểm dừng, vì vậy tôi đã rất vui khi buổi vũ hội của chúng cuối cùng cũng diễn ra xong xuôi. Ngược lại, con trai của chúng tôi thậm chí còn không chắc là nó và bạn của nó có đi vũ hội hay không. Mặc cho tôi hỏi dồn, Oakley vẫn không nói cho tôi biết bất kỳ thông tin hay kế hoạch nào. (Tôi biết tất cả những người có con trai, anh trai hoặc bạn trai đều đang gật đầu đồng tình với tôi.) Và tất nhiên, trong tuần diễn ra vũ hội, Oakley xác định là nó muốn đi. Mọi thứ đều được chuẩn bị trong sự hối hả, từ bộ tuxedo và đôi giày thể thao đặc biệt mà thằng bé muốn mang, đến công tác hậu cần. Ngay cả chuyện tìm bạn đồng hành – vấn đề từng khiến các con gái của chúng tôi đau đầu hàng tháng trời – cũng được giải quyết chỉ trong bốn mươi tám giờ trước sự kiện lớn. Khi ngày diễn ra vũ hội cuối cùng cũng đến, thật kỳ diệu là chúng tôi đã tìm được bộ lễ phục phù hợp, đôi giày tennis, bạn nhảy cùng Oakley và địa điểm chụp hình trước vũ hội. Bằng cách nào đó, chúng tôi còn bị thuyết phục tổ chức bữa tiệc sau vũ hội. Ôi! Ngay trước khi chúng tôi ra khỏi nhà, Chris – chồng tôi – quay sang chỉnh lại nơ cho Oakley. Con gái Kendall của chúng tôi vừa từ trường đại học trở về nhà cũng nhìn em trai và nói: “Trông em BẢNH lắm, Oakley”. Tôi đứng đó tận hưởng từng khoảnh khắc quý giá. Con trai tôi giờ đây đã là một chàng thanh niên điển trai. Không thể tin nổi là mười tám năm trôi qua nhanh như một cái chớp mắt.
32 - THE LET THEM THEORY Cũng không thể tin nổi là Kendall sắp học xong đại học, còn Sawyer thì đã tốt nghiệp và đang làm việc tại một công ty công nghệ lớn ở Boston. Tôi đứng trong bếp, lòng trào dâng cảm xúc khi nhận ra sự thật rằng thời gian đang trôi qua và tôi ước nó sẽ chậm lại. Đó là một sự thật khắc nghiệt. Thời gian vẫn sẽ trôi, dẫu cho bạn có chậm lại hay không. Thời gian bạn có cùng những người mình yêu thương giống như một viên nước đá đang tan chảy. Mới thấy đó mà khi quay đi đã không còn. Điều đáng buồn là cả bạn và tôi đều không thể ngăn viên đá này tan chảy. Điều duy nhất chúng ta có thể làm là tận dụng tối đa thời gian chúng ta có bên những người chúng ta yêu thương. Những lúc như thế này, khi thật sự dừng lại để suy ngẫm, tôi thấy lòng mình mơn man một nỗi buồn khó tả. Không biết bạn thế nào, chứ tôi thì thấy như mình lúc nào cũng đang chạy đua và không bao giờ có thể thật sự tận hưởng cuộc sống. Đã vậy, tôi còn quá bận tâm đến những điều không quan trọng, đến nỗi tôi phá hỏng cả những khoảnh khắc ngắn ngủi có được với những người thân yêu. Tôi có cần căng thẳng đến vậy về chuyện phải chuẩn bị mọi thứ vào phút chót để rồi trút hết lên Oakley không? Không. Tôi tin là bạn hiểu điều tôi đang nói, ngay cả khi bạn không có con đi dự vũ hội. Có thể bạn từng để những lời nhận xét từ người thân làm hỏng cả một kỳ nghỉ gia đình; cũng có thể bạn từng bận rộn với công việc hoặc chuyện học hành đến mức hủy bỏ một buổi hẹn với bạn bè. Hoặc có thể bạn từng lãng phí nhiều năm cuộc đời vì những đêm làm việc khuya hoặc vì
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 33 những điều vô nghĩa. Bạn dễ căng thẳng vì những chuyện xảy ra trong cuộc sống đến nỗi quên mất điều quan trọng là sống và tận hưởng cuộc sống này. Khi đứng trong bếp nhìn Chris chỉnh lại nơ cho Oakley, tôi cố gắng tận hưởng khoảnh khắc đó. Tôi hít một hơi thật sâu rồi bước đến ôm lấy Oakley. Tôi nhìn con và nói: “Hôm nay trông con thật đẹp trai”. “Cảm ơn mẹ.” Nói rồi Oakley nhìn đồng hồ và nhắc tôi: “Mẹ ơi, mình phải đi thôi!”. Cứ như thế, khoảnh khắc đó qua đi, và thời gian vẫn tiếp tục trôi. Cuộc đời buồn cười thế đấy. Mới phút trước bạn còn rưng rưng xúc động khi nghĩ về việc thời gian trôi nhanh như thế nào và giờ con bạn đã lớn ra sao, thì phút sau bạn đã hối hả tìm chìa khóa và cảm thấy khó chịu vì có ai đó LẠI bỏ chén dĩa trong bồn mà không chịu rửa. Trong lúc sửa soạn ra khỏi nhà, tôi mở tủ lạnh lấy chiếc vòng hoa đeo tay xinh xắn mà tôi đã đặt cửa hàng hoa địa phương làm cho bạn đồng hành của Oakley. Thằng bé nhìn chiếc vòng hoa và nói: “Mẹ ơi, bạn ấy không muốn con chuẩn bị vòng hoa. Mẹ ĐỪNG mang nó theo”. “Nhưng nó đẹp mà. Con có chắc chưa?”, tôi vừa nói vừa nhìn con chằm chằm. “Con đã nói mẹ rồi, bạn con nói là không cần.” “Hay là mẹ cứ mang vòng hoa theo, nếu con bé thấy thích thì nó có thể đeo luôn… còn nếu không thích thì thôi?” “Mẹ ơi, làm ơn đi mà. Con không muốn mẹ mang nó theo”, Oakley khó chịu thốt lên.
34 - THE LET THEM THEORY Tôi đưa mắt nhìn sang Kendall, hy vọng cô con gái của tôi có thể giúp tôi khuyên em trai nó. Nhưng con bé chỉ lắc đầu nói: “Thôi mẹ ơi, kệ em đi. Nó đang lo lắng. Nó cũng không thật sự thân với cô bé mà nó mời đi vũ hội. Mẹ đừng ép nó”. Phải nói là tôi cảm thấy rất khó chịu, thậm chí là có chút tổn thương. Tôi đã dành thời gian để lên mạng tìm hiểu về các mẫu vòng hoa đang được ưa chuộng cho vũ hội, tôi đã đặt một mẫu rất đẹp VÀ đã bỏ thời gian lái xe đến cửa hàng để lấy cũng như trả tiền cho vòng hoa đó. Tôi chỉ đang cố gắng làm điều gì đó tốt đẹp cho con, nhưng thay vì biết ơn thì nó lại cằn nhằn tôi. Hơn nữa, đây là vũ hội đầu tiên nó tham gia, làm sao nó biết cái gì là tốt, cái gì không? Nghĩ vậy, tôi nhét chiếc vòng hoa vào ví cầm tay rồi cùng cả nhà đến điểm hẹn chụp hình lưu niệm. Đến nơi, Oakley giới thiệu chúng tôi với cô bạn của nó. Con bé rút ra một bông hoa cài ve áo và nhờ chồng tôi cài lên áo của Oakley. Tất nhiên tôi không thể kiềm được nên đã thò tay vào ví, lấy ra chiếc vòng hoa như thể nó là một tờ vé số trúng thưởng và nói với con bé: “Oakley nói cháu không muốn nó chuẩn bị gì cho cháu cả, nhưng cô đã đặt cho cháu cái này để phòng hờ”. Oakley liếc nhìn tôi khiến tôi ngay lập tức ước giá như mình chưa nói gì cả. Thằng bé nhìn qua cô bạn nói với vẻ ngại ngùng: “Bạn không cần phải đeo cái này đâu”. Con bé nhìn Oakley và nói: “Không sao… Mình sẽ đeo”. Và đó là lúc tôi nhận ra trên cổ tay con bé đã đeo sẵn chiếc vòng hoa mà nó tự làm. Kendall lắc đầu ngán ngẩm. Chris nhìn chỗ khác. Còn tôi thì chỉ ước mình có thể bốc hơi ngay lúc đó.
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 35 Oakley chộp lấy chiếc hộp nhựa từ tay tôi và đeo chiếc vòng hoa vào cổ tay còn trống mà bạn nó đã lịch sự đưa ra. Chris ghim chiếc hoa cài áo lên bộ lễ phục của Oakley. Khi chúng tôi vừa chụp được vài bức hình thì trời đột ngột đổ mưa. Chính xác hơn là mưa như trút nước. Vì dự báo thời tiết không nói hôm nay sẽ có mưa, nên cả hai mươi đứa trẻ đang mặc đồ dạ hội trang trọng lẫn cha mẹ chúng đều không mang theo áo mưa hay dù. “Tụi nhỏ sẽ ướt nhẹp mất”, tôi nghĩ. Nhưng bọn trẻ dường như chẳng hề bận tâm chuyện trời mưa. Chúng cứ nói chuyện theo nhóm, và tôi tình cờ nghe chúng nói: “Vậy bây giờ tụi mình đi đâu ăn tối?”. Tôi nghiêng người về phía Oakley, hỏi nhỏ: “Oak, tụi con không đặt chỗ cho bữa tối à?”. “Dạ không.” Tôi quay sang chồng mình, thảng thốt hỏi lại: “Tụi nhỏ không đặt chỗ cho bữa tối thật hả anh?!”. Chris lắc đầu: “Chắc là không rồi”. Điều này dường như không hề khiến chồng tôi hay con trai tôi bận tâm, nhưng đối với tôi thì đây là một vấn đề rất lớn. Làm thế quái nào mà hai mươi đứa trẻ lại không đặt chỗ trước và không định sẵn sẽ ăn gì cho bữa tối trước vũ hội? Khi vũ hội của hai cô con gái của chúng tôi diễn ra, chúng lên kế hoạch cho mấy chuyện này từ nhiều tháng trước đó. Oakley và các bạn của nó tiếp tục bàn coi có thể đi ăn ở đâu. Tôi nhìn chúng hỏi: “Vậy các cháu định ăn tối ở đâu?”.
36 - THE LET THEM THEORY Oakley quay qua tôi và nói với cái kiểu vô tư của một cậu con trai mới lớn: “Con nghĩ tụi con sẽ đến quán Amigos”. Amigos Taqueria là một quán ăn nhỏ với những chiếc bánh taco tuyệt hảo ở trung tâm thị trấn, nhưng nó chỉ có khoảng bốn cái bàn. Toàn bộ nơi này có diện tích cỡ một cái nhà kho chứa dụng cụ làm vườn. Tất cả các bà mẹ đều sửng người trước quyết định này của bọn trẻ, ngay cả mấy ông cha cũng bắt đầu hoang mang khi nghe kế hoạch này. Hai mươi đứa trẻ ăn mặc đẹp đẽ đang định dầm mưa để đến một cửa hàng bán đồ ăn nhanh, nơi mà có lẽ chỉ mười đứa trong số chúng có thể chen vào bên trong… ngay trước buổi vũ hội?! Tôi không thể không can thiệp. Có bao giờ bạn trải qua tình huống mà cơ thể bạn hành động trước khi bạn kịp suy nghĩ và bạn không thể ngăn mình nói hoặc làm điều gì đó thiếu lý trí không? Thật tình mà nói, tôi không phải là phụ huynh duy nhất can thiệp. Hàng chục phụ huynh khác cũng đang vây quanh con mình để cố gắng kiểm soát tình hình. Tôi rút điện thoại ra để tìm xem nhà hàng nào còn nhận đặt chỗ cho hai mươi người. Nhưng tôi không tìm được gì cả. Không có nơi nào còn chỗ cho nhiều người như vậy. Tôi có thể cảm nhận Kendall đang quan sát tôi. Con bé đứng lặng im trong khi tôi cố gào lên giữa tiếng mưa để nói với các phụ huynh khác: “Tôi không tìm thấy nhà hàng nào còn chỗ cả. Tôi sẽ tìm một cửa hàng pizza có thể giao tới đây”. Ngay lúc đó, Kendall nắm lấy tay tôi, kéo tôi về phía nó và nhìn thẳng vào mắt tôi.
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 37 “Mẹ ơi, nếu Oakley và bạn của nó muốn đến quán taco trước buổi dạ hội, cứ để các em ấy đi”. “Nhưng chỗ đó quá nhỏ, không đủ chỗ cho cả hai mươi đứa… tụi nó sẽ ướt hết.” “Mẹ cứ để các em bị ướt đi.” “Nhưng đôi giày mới của Oak sẽ hư mất.” “Cứ để nó hư đi.” “Kendall à, đôi giày đó mới nguyên luôn đó con!” “Mẹ à, mẹ đang gây phiền phức cho tụi nhỏ đó. Cứ để các em đến buổi vũ hội trong bộ đồ ướt nhẹp. Cứ để các em đi ăn ở nơi tụi nó muốn. Đó là buổi vũ hội của các em ấy. Không phải của mẹ. Mẹ đừng can thiệp nữa.” Những lời nói của Kendall có tác dụng ngay lập tức. Có cái gì đó trong tôi dịu lại. Tôi có thể cảm thấy mình không còn căng thẳng nữa, tâm trí tôi ngừng căng lên và áp lực cố gắng kiểm soát mọi thứ cũng tan biến. Tại sao tôi phải can dự? Tại sao tôi phải xử lý tình huống này? Tại sao không nghĩ về bữa tối ở nhà mà cứ lo cho bữa tối của bọn trẻ? Tại sao tôi lại căng thẳng về chúng? Đó là buổi vũ hội của chúng, không phải của tôi. Tôi cần ngừng kiểm soát, ngừng phán xét và ngừng can thiệp. Cứ để chúng làm những gì chúng muốn. Và đó là điều tôi đã làm. Khi các bậc cha mẹ khác vẫn đang cố gắng áp đặt ý kiến của họ lên bọn trẻ, tôi bước đến chỗ Oakley và mỉm cười.
MỤC LỤC Giới thiệu: Câu chuyện của tôi 5 THUYẾT MẶC KỆ HỌ 25 Chương 1 Ngừng lãng phí đời mình vì những chuyện không thể kiểm soát 27 Chương 2 Làm quen lý thuyết: Mặc Kệ Họ + Hãy Để Tôi 48 BẠN VÀ THUYẾT MẶC KỆ HỌ 73 Quản lý căng thẳng 75 Chương 3 Cuộc sống luôn căng thẳng 77 Chương 4 Cứ để họ làm bạn căng thẳng 93 Ngừng lo sợ vì ý kiến của người khác 107 Chương 5 Cứ để họ nghĩ tiêu cực về bạn 108 Chương 6 Thông cảm cho người thân cả trong những tình huống gay go 127
398 - THE LET THEM THEORY Đối phó với phản ứng cảm xúc của người khác 143 Chương 7 Khi người lớn hành xử như trẻ con 144 Chương 8 Quyết định đúng đắn vẫn có thể tạo cảm giác sai trái 161 Vượt qua thói quen so sánh dai dẳng 171 Chương 9 Cuộc sống không công bằng 172 Chương 10 Biến so sánh thành động lực phát triển 182 CÁC MỐI QUAN HỆ CỦA BẠN VÀ THUYẾT MẶC KỆ HỌ 201 Làm chủ tình bạn của người trưởng thành 203 Chương 11 Sự thật về tình bạn của người trưởng thành 205 Chương 12 Vì sao một số mối quan hệ bạn bè tự động phai nhạt 218 Chương 13 Làm thế nào để có được những người bạn tốt 229
Thuyết MẶC KỆ HỌ - 399 Thúc đẩy người khác thay đổi 245 Chương 14 Hãy để người lớn được làm người lớn 246 Chương 15 Khả năng tạo ra tác động của bạn 266 Giúp đỡ người đang gặp khó khăn 287 Chương 16 Bạn càng cứu, họ càng chìm 288 Chương 17 Cách hỗ trợ đúng đắn 304 Chọn tình yêu mà bạn xứng đáng 317 Chương 18 Hãy để họ cho bạn biết bản chất của họ 318 Chương 19 Đưa mối quan hệ của bạn tiến xa hơn 332 Chương 20 Mỗi kết thúc đều mở ra một khởi đầu tốt đẹp 342 Kết luận: Kỷ nguyên Hãy Để Tôi 373 Phụ lục 383 Lời cảm ơn 387
RkJQdWJsaXNoZXIy MjI4NTM1Ng==