Nguyên bản tiếng Phần Lan: Sinuhe – Egyptiläinen Werner Söderström Osakeyhtiö (WSOY) Helsinki 1945 Quyền lực & Tình yêu MI KA WALTAR I
EGYPTILÄINEN NHÀ XUẤT BẢN DÂN TRÍ MI KA WALTAR I Võ Xuân Quế & Bùi Việt Hoa dịch Nguyên tác của Dấu Chân Trên Cát Quyền lực & Tình yêu
Tác phẩm được xuất bản với sự hỗ trợ một phần kinh phí của FILI-Finnish Literature Exchange. First News Trí Việt và Nhà xuất bản Dân Trí chân thành cảm ơn sự hỗ trợ của FILI để cuốn sách đến được với bạn đọc Việt Nam.
Mười lăm sách kể về cuộc đời danh y Sinuhe vào những năm 1390-1335 trước Công lịch
Sá ch thứ mườ i THÀ NH PHỐ THIÊN ĐƯỜ NG
1 Horemheb từ xứ Kush trở về vào dịp hè nóng như thiêu như đốt. Những con én không còn bay liệng mà đã từ lâu giúi mình vào bùn, nước bốc mùi thối rữa trong các ao quanh thành phố, châu chấu và bọ nhảy tàn phá mùa màng. Nhưng các vườn cây ở khu giàu có của Thebes vẫn xanh rì, mát mẻ và các vườn hoa nở rộ, khoe màu sắc sặc sỡ dọc hai bên Đại lộ Nhân Sư, bởi ở Thebes chỉ người nghèo mới thiếu nước ngọt và chỉ thức ăn của họ mớ i bị bụi làm mất ngon, vì bụi rơi xuống như tấm màn vải phủ khắp nơi, phủ đầy lá keo, lá si trong khu phố của họ. Còn bên bờ nam củ a sông, cung điện vàng của Pharaon nhô lên trên nhữ ng bứ c tườ ng và vườ n cây như mộ t giấc mơ sáng chó i, đỏ rự c và xanh nhạt trong màn bụi xám mờ, nóng bỏng của ban ngày. Mặc dù đây là thời gian nóng nhất của mùa hè, song Pharaon không đi đến cung điện mùa hè của mình nơi miền Hạ mà vẫn ở lại Thebes. Do vậy, dân chú ng đoán rằng sắp có điều gì đó xảy ra và nỗi lo lắng như bầu trời đen kịt trước cơn bão cát đè nặng trái tim mọ i ngườ i. Không ai ngạc nhiên khi thấy binh lính bắt đầu hành quân trên các con đường phía nam Thebes từ sáng sớ m. Nhữ ng người lính đen đú a khiên bá m đầ y bụi, những ngọn giáo đồng lấp lánh, những cánh cung giương căng đi dọc các con phố, miệng há hố c, mắt tò mò liếc nhìn xung quanh khiến lòng trắng chao đảo rất đáng sợ trên khuôn mặt ướt đẫm mồ hôi. Họ mang theo các
SÁCH THỨ MƯỜI - THÀNH PHỐ THIÊN ĐƯỜNG - 9 biểu tượng chiến tranh tà n bạ o vào cá c trạ i lính trố ng vắ ng, chẳng mấy chố c lửa bếp bắt đầu đượ c nhóm lên và đá được nung nóng để đặt trong những chảo đất sét lớn. Cũng lú c đó , hạm đội thuyề n chiến cập bến, chiến xa củ a các chỉ huy và nhữ ng con ngựa bờ m bóng mượt được đưa lên bờ từ các thuyền chở hàng hóa. Trong các đội quân này không thấy người Ai Cập mà chủ yếu là người da đen từ phía nam và người Shardana từ cá c sa mạc phía tây bắ c. Họ chiếm lĩnh thành phố, đố t lử a canh gá c ở các góc phố và chố t chặn trên sông. Dần dần, công việc bị ngưng trệ trong các nhà xưởng, cửa hiệ u và nhà kho. Thương nhân thu dọ n hà ng hó a bên đường phố vào trong nhà và chèn đóng các cửa sổ, các chủ quán rượu và nhà vui vội vàng thuê những người đàn ông lực lưỡng bảo vệ. Mọi người ăn vận đồ trắng, cả người nghèo lẫn người giàu từ khắp nơi trong thành phố bắt đầu đổ xô về ngôi đền lớn của Amon cho đến khi sân đền ken kín người và bên ngoài tường thành cũng đông nghịt. Cù ng lú c đó có tin đồ n đền thờ Aton đã bị bôi bẩn và làm ô uế trong đêm. Một xác chó thối rữa đã được ném vào nơi bệ thờ và thi thể người coi đền được tìm thấy với cổ họng bị cắt một vệt đến tai. Khi nghe tin này, nhiều người sợ hãi nhìn ngó xung quanh, nhưng cũ ng có nhữ ng người không giấu đượ c niềm vui. - Ông chủ ơi, xin ông tẩy trù ng đồ nghề của mình, - Kaptah nghiêm giọng nói. - Tôi nghĩ ông có rất nhiều việc phải làm trước khi trờ i tối, thậm chí nếu tôi không nhầm, có thể ông phải khoan sọ. Tuy nhiên, cho đến tối không có gì đáng chú ý xảy ra ngoài việc mấy người lính da đen say xỉn cướp đồ củ a một vài cửa hiệu và hãm hiếp mấy người đàn bà, song lính canh đã bắ t và đánh họ trước mặt mọi người, dẫ u điề u đó không an ủi các chủ cử a hiệ u và những nạn nhân được nhiều. Nghe nó i Horemheb ở trên thuyền chỉ huy nên tôi đi đến cảng để gặp anh ấy, mặc dù tôi không tin có thể gặp được. Tôi hết sức ngạc nhiên khi lính gác, sau khi
10 - NGƯỜI AI CẬP - Quyền lực & Tình yêu lơ đãng nghe tôi hỏ i, đã đi trình báo và quay lại rất nhanh, mời tôi lên lều của thuyền trưởng ở trên thuyề n. Vậ y là lần đầu tiên tôi bước lên một thuyền chiến và không khỏ i tò mò nhìn khắ p xung quanh, nhưng chỉ thấy các loại vũ khí và số lượng đông thủy thủ là khác biệt với các thuyền khác, bở i vì ngay cả thuyền buôn trên biển cũng có đầu mũ i được mạ vàng và cánh buồm sặc sỡ . Vậy là tôi gặp lại Horemheb. Trong mắt tôi, anh ấy cao hơn và thật oai vệ, hai vai nở rộng, hai cánh tay rắn chắc, nhưng mặt hằn đầy nếp nhăn, mắt đầy tia máu và ẩn chứ a nỗi phiền muộn. Tôi cúi đầu thấp trước mặt anh ấy và buông hai tay xuố ng ngang đầu gối, khiến anh cười và hét lên giọng đau khổ : - Ôi, này Sinuhe, Con Trai Lừa Hoang, bạn của tôi! Cậu đến thật đúng lúc. Nhưng vì địa vị của mình, anh ấy không ôm tôi mà quay sang viên chỉ huy phó thấp bé và béo tốt, hai mắt thô lố và thở hổn hển vì nóng đang bối rối đứng cạnh anh. Horemheb đưa cho người này chiếc roi vàng chỉ huy của mình và nói: - Hãy nhận trách nhiệm và làm thật tố t! Anh ấ y cởi tấ m áo choà ng chỉ huy thêu chỉ vàng của mình ra quàng quanh cổ viên chỉ huy phó rồi nói: - Hãy choàng lên mình chứ c vị chỉ huy và hãy để máu người dân ướt đẫm bàn tay bẩn thỉu của ngươi. Sau đó, anh ấy mới quay lại phía tôi và nói: - Sinuhe, bạn của tôi! Tôi đượ c tự do theo bạn đến nơi nào bạn muốn và hy vọng trong nhà bạn có thảm để tôi có thể giãn xương cố t, vì nhân danh thần Seth và tất cả ác quỷ, tôi đã rất mệt mỏi và chán ngán khi tranh cãi với những kẻ điên rồ . Anh ấ y cò n quàng cánh tay qua vai viên chỉ huy phó nhỏ bé, đầu chỉ chạm tới vai anh, và nói:
SÁCH THỨ MƯỜI - THÀNH PHỐ THIÊN ĐƯỜNG - 11 - Hãy nhìn kỹ, Sinuhe, bạn của tôi, và hãy nhớ những gì cậu thấy, vì ngày hôm nay cậu thấy ở đây người đàn ông nắm trong tay số phận của Thebes và có lẽ số phận của cả Ai Cập. Anh ta được lệnh Pharaon thay tôi sau khi tôi nói thẳng với Pharaon rằng ngài là kẻ điên. Nhưng khi nhìn anh ta, cậu sẽ đoán được rằng Pharaon sẽ lại sớm cần đến tôi thôi. Horemheb cười rất lâu và đưa tay đập đập vào đầu gối, nhưng tiếng cười của anh không hề có chút niềm vui nào mà nó khiến tôi sợ hãi. Viên chỉ huy nhỏ bé khú m nú m nhìn anh ấy, mắt lồi tròn vì nóng, mồ hôi chảy dài trên mặt qua cổ xuống giữa bộ ngực béo ụ của ông ta. - Đừng tức giận tôi, ngài Horemheb, - ông ta nói với giọng the thé. - Ngài biết là tôi không muố n cầm roi chỉ huy của ngài, tôi yêu thích sự yên bình ở khu vườn nhà mình và những con mèo của mình hơn là tiếng gầ m rú nơi chiến trận. Nhưng tôi là ai mà dám chống lại lệnh của Pharaon, và ngà i truyề n rằng sẽ không có trận chiến nào cả , phả i hạ bệ thần giả mà không đượ c đổ máu, như ngài mong muốn. - Pharaon nói điều ngài muốn, - Horemheb nói. - Trái tim ngài chạy trước lý trí ngài, giống như con chim bay vút qua con ốc sên. Vì vậy, lời nói của ngài chẳ ng có ý nghĩa gì, mà ngươi phải tự mình suy nghĩ và cân nhắc thấu đáo khi phải để máu chảy, cho dù đó là máu của người Ai Cập. Thề có chim ưng của ta, ta sẽ tự tay đánh ngươi nếu ngươi bỏ quên lý trí và tài năng của mình trong lồng của những con mèo giống của ngươi, vì ngươi vố n là một chiế n binh dũ ng mãnh dưới thời Pharaon trước, như ta từ ng được nghe kể, nên ngài mới bổ dụng ngươi vào nhiệm vụ đáng ghét này. Anh ấy vỗ vào lưng tân chỉ huy quân đội hoàng gia khiến người đàn ông nhỏ bé há hốc mồm thở dốc và những lời ông ta
12 - NGƯỜI AI CẬP - Quyền lực & Tình yêu định nói nghẹn lại nơi lồng ngực. Horemheb sải mấy bước dài lên sà n thuyề n và quân lính đứng dậy, tươi cười giơ cao ngọn giáo chào đón anh ấy. Anh vẫy tay chào họ và hét to: - Tạm biệt lũ bọ bẩ n thỉu thân yêu của ta! Hã y tuân lệnh con mèo giố ng nhỏ thó , béo ú đang cầm chiếc roi vàng chỉ huy theo ý muốn của Pharaon. Hãy tuân lệnh anh ta như thể anh ta là đứa con chưa hiểu gì của các ngươi và giữ cho anh ta không ngã khỏi chiến mã hoặc bị thương bở i con dao của chính anh ta. Quân lính cười và hét lên những lời ca ngợi anh ấy, nhưng Horemheb chỉ buồn rầu hơn, giơ nắm tay về phía họ và gào to: - Ta không từ giã mà chỉ tạ m chia tay các ngươi một thời gian ngắn, bở i ta nhìn thấy sự cuồ ng nhiệt trong mắt cá c ngươi. Vì vậy, hãy kiềm chế tay mình và ghi nhớ những lời ta dặn, nếu không lưng của các ngươi sẽ bị rách toạc khi ta trở lại. Anh ấy hỏi tôi ở đâu và báo địa chỉ cho viên cai độ i cận vệ, nhưng cấm tay này đưa đồ đạc của mình đến nhà tôi vì anh nghĩ để trên thuyền chiến an toàn hơn. Sau đó, anh ấy quàng tay qua cổ tôi như đôi khi từ ng làm trước đây và thở dài nói: - Nói thật lòng, Sinuhe, tôi, chứ không phải ai khác, phải được một bữ a say mèm tối nay. Tôi nhớ đến quán Đuôi Cá Sấu và kể cho anh ấy về nó, anh tỏ ra thích thú nên tôi mạnh dạn xin anh ấy cho một đội lính canh đến bảo vệ quán rượu của Kaptah. Anh ấy ra lệnh cho viên cai độ i cận vệ và người này tuân lệnh, cứ như thể anh ấy vẫn giữ roi tổ ng chỉ huy, và hứa sẽ chọn ra một số lính lớn tuổi, đáng tin cẩn đến canh quán rượu. Vớ i việc này, tôi có thể giú p Kaptah mà không mất gì. Tôi biết trong Đuôi Cá Sấu có nhiều phòng nhỏ kín đá o, nơi các thương lái và những kẻ trộm mộ mặc cả, mua bán đồ trộm cắ p và cũng là nơi những mệnh phụ quý phá i hẹn hò vớ i cá c phu
SÁCH THỨ MƯỜI - THÀNH PHỐ THIÊN ĐƯỜNG - 13 khuân vác lự c lưỡ ng ngoài bến cảng. Tôi đưa Horemheb vào một trong những phòng ấy và Merit mang ra, đặ t và o lòng bàn tay anh ấ y một đuôi cá sấu trong cố c vỏ sò . Anh ấ y liề n uống một hơi cạn sạch và ho nhẹ rồi thốt lên “Ồ”. Sau đó anh ấy gọi một cốc nữa và khi Merit đi lấy thêm, anh khen Merit là một thiếu nữ xinh đẹp và hỏi tôi đã là m gì với nàng. Tôi cam đoan rằng giữ a tôi và nàng chưa có gì cả, nhưng tôi mừng vì Merit vẫn chưa kịp mua bộ váy áo kiểu mới mà vẫn mặc áo che kín bụng. Tuy nhiên, Horemheb không động vào Merit mà kính trọng cảm ơn nàng và cầm lấy chiếc cốc vào lòng bàn tay, vừa thận trọng nếm nó vừa thở dài. Sau đó anh ấy bảo: - Sinuhe, ngày mai máu sẽ chảy trên đường phố Thebes, nhưng tôi không thể làm gì được, vì Pharaon là bạn tôi và tôi yêu ngài, dù ngài điên khù ng; tôi đã từng lấy tấm choàng vai của mình đắp cho ngài và chim ưng củ a tôi đã ràng buộc số phận của chúng tôi với nhau. Có lẽ chính vì sự điên rồ của ngài mà tôi yêu ngài, nhưng tôi không nhúng tay vào việc này vì tôi phải nghĩ về tương lai và tôi không muốn dân chúng căm thù mình. Ôi, Sinuhe, bạn của tôi, rất nhiều nước đã chảy xuôi sông Nile và bao mùa lũ đã qua kể từ ngày chúng ta gặp nhau lần cuối ở Syria hôi há m. Bây giờ tôi từ xứ Kush trở về và đã giả i binh tất cả các đơn vị đồn trú ở đó theo lệnh của Pharaon, tôi cũng đã rú t các đội quân da đen về Thebes, nên vùng phía nam hoàn toàn không được bảo vệ. Sinuhe, bạn của tôi, trại lính trong các thành phố lớn sẽ trố ng vắng một thời gian dài. Chim sẽ làm tổ trong các chảo nấu ở đó và lính lang thang khắp các làng quê, dù ng gậy đánh những người nông dân và cướp đi những tấ m da bò mà đáng lẽ họ dà nh để nộp thuế cho Pharaon. Nhưng tôi cũng không thể làm gì đượ c vớ i việc này, vì tôi đã từng lấy tấm choàng vai của mình che cho Pharaon và bảo vệ ngài khi ngài ốm yếu, số phận của tôi đã gắn liền với số phận của ngài. Nhưng không ai có thể bảo vệ ngài ngoài chính bản thân ngài, do đó tôi lo sợ cho Ai Cập vì Ai Cập là tổ quố c của tôi.
14 - NGƯỜI AI CẬP - Quyền lực & Tình yêu Tôi kể với anh ấy rằng cuối cù ng Pharaon đã cấm không cho thuyền bè đến xứ Punt và tôi cũng nói đến tâm trạng của người Syria. Anh ấy không ngạc nhiên, mà chỉ gật đầu, ánh mắt buồn buồ n, rồi anh thưở ng thứ c đuôi cá sấu trong cố c vỏ sò và nói: - Nếu điều này tiếp tục, bạo loạn ở Syria chỉ còn là vấn đề thời gian. Có lẽ nó sẽ giúp ngài tỉnh ngộ, nhưng chưa đến lúc đó thì nó đã đẩy đất nước vào cảnh nghèo đói. Bây giờ không thể tính đến việc buôn bá n ở xứ Punt nữa. Các hầ m mỏ trên núi cũng thiếu nhân công và hoạt động cầm chừng kể từ khi ngài đăng quang, vì những kẻ lười không còn bị phạt bằng gậy mà chỉ bị giảm khẩu phần ăn. Tim tôi thật sự run lên vì lợi ích của ngài, vì lợi ích của Ai Cập và vì thần của ngài, mặc dù tôi không hiểu gì về thần linh và cũng không muốn hiểu, bởi tôi là một người lính. Tôi chỉ nói là nhiều người, rất nhiều, vẫn phải chết vì thầ n của ngài và điều đó thật vô lý, bở i tôi nghĩ thần linh hiệ n hữ u để giữ cho dân chú ng bình yên chứ không gieo rắc sự hỗn loạn trong họ . Anh ấy cò n nói thêm: - Ngày mai Amon sẽ bị phế truất và tôi hoàn toàn không thương tiếc gì vị thần này, vì Amon đã quá quyền thế để đứng cạnh Pharaon. Lật đổ Amon là việc khôn ngoan mà Pharaon làm, vì ngài sẽ thừa hưởng từ Amon sự thịnh vượng có thể cứu được ngài. Ngài cũng có thể lôi kéo tất cả thần khác về phe mình nếu ngài hành động khôn khéo. Vì giáo sĩ của các thần khác chỉ như cái bóng bên cạnh Amon và rất ghét thần này, nên ngài có thể cai trị họ bằng cách phân tán quyền lực Ai Cập vào nhiều vị thần nhỏ. Nhưng cũng không giáo sĩ nào tôn kính thầ n Aton củ a ngài, mà các giáo sĩ, nhất là các giáo sĩ của Amon, chế ngự trái tim củ a dân chú ng. Bở i thế, tất cả sẽ trở nên hỗ n loạn. - Nhưng, - tôi nói, - Amon là một vị thần đáng ghét và các giáo sĩ của thần đã giam hã m dân chúng trong bóng tối quá lâu,
SÁCH THỨ MƯỜI - THÀNH PHỐ THIÊN ĐƯỜNG - 15 bóp nghẹt mọi suy nghĩ của người sống đến nỗi không ai dám nói một lời nếu không được Amon cho phép. Trong khi đó, Aton đem lạ i ánh sáng và cuộc sống tự do, một cuộc sống không sợ hãi, đó là một điều lớn lao, vô cùng lớn lao, bạn Horemheb của tôi ạ. - Tôi không hiểu cậu nói sợ hãi với nghĩa gì, - anh ấy nói, - phải chăng cần giữ người dân trong khuôn phép bằng nỗi sợ hãi và nếu thần linh làm được điều đó thì không cần đến vũ khí để hỗ trợ vương triều. Về mặt đó, Amon đã làm rất tốt và nếu Amon bằng lòng với việc phục vụ Pharaon, thần sẽ hoàn toàn xứng đáng với vị trí của mình, vì từ xửa xưa các dân tộc đã được cai trị bằng nỗi sợ hãi và sau này sự sợ hãi cũng sẽ cai trị tất cả mọi dân tộc. Bở i vậy Aton này, vớ i vẻ thân thương qua thánh giá tình yêu của thần, là một vị thần rất nguy hiểm. - Ngà i là một vị thần vĩ đại hơn anh nghĩ, - tôi khẽ nói, dườ ng như chính mình cũng không hiểu tại sao lại nói điều này với anh ấy. - Có lẽ ngài cũng có ở trong anh mà anh không hay biết và cả trong tôi, ngoài tầm hiểu biết của tôi. Nếu mọi người hiểu ngài, ngà i có thể giải phóng tất cả các dân tộc khỏi quyền lực của sợ hãi và bóng tối. Nhưng rất có thể nhiều người sẽ phải chết vì ngài, như anh nói, vì chỉ dùng vũ lự c mới có thể ép buộc nhữ ng gì vĩnh cửu lên người bình thường. Horemheb sốt ruột nhìn tôi như nhìn một đứa trẻ đang nói đủ mọi điều nhảm nhí với mẹ mình. Mặt anh ấy tối sầm lại và anh định lấy chiếc roi chỉ huy bên hông đập vào chân mình, vì đuôi cá sấu bắt đầu ngấm và điều khiển anh. Khi sờ không thấy roi, anh ấy hơi lúng túng và nói rành rọ t: - Chừng nào con người vẫn là con người, vẫn còn có khát vọng sở hữu, đam mê, sợ hãi và hận thù, chừ ng nào cò n có màu da, ngôn ngữ và sắ c tộc khác nhau, chừ ng nà o người giàu vẫn giàu có và kẻ nghèo vẫn nghèo hèn, thì kẻ mạnh thống trị kẻ yếu và
16 - NGƯỜI AI CẬP - Quyền lực & Tình yêu người thông minh thống trị kẻ mạnh. Nhưng Aton này lại muốn cào bằng tất cả, để trước mặt ngài kẻ nô lệ ngang hàng với người giàu có. Cách suy nghĩ thông thường đó là ngu xuẩn và điều này rõ ràng, hiển nhiên đến mức tôi không muốn tranh luận với cậu chút nào, vì nó làm phiền tôi và ảnh hưởng không tốt đến suy nghĩ của tôi. - Người Babylon khẳng định theo chiêm tinh rằng năm thế giới mới sắp bắt đầu, - tôi đuố i lý nói, - có lẽ Aton sẽ nắm quyền và quyền uy của ngài sẽ kéo dài cho đến khi lông quạ đổi màu trắng và nước sông bắt đầu chảy ngược, như các giáo sĩ của ngài hát trong đền thờ Aton. Tôi nói vậy, nhưng chính tôi cũng không tin lời mình nó i. Horemheb uống cạn cốc và nhìn tôi với vẻ thương hại, nhưng đuôi cá sấu đã làm anh ấy sảng khoái khiến anh vui vẻ trở lại và nói: - Ít nhất chúng ta có chung suy nghĩ là đã đến lúc phải lậ t đổ Amon, nhưng nếu điều đó cầ n phải xảy ra, nó nên xảy ra trong bí mật và bất ngờ, trong bóng đêm, cù ng lú c trên khắp vương quố c và phải hành quyết các giáo sĩ tố i cao ngay lập tức, đồ ng thờ i phải đưa các giáo sĩ khác đến hầm lò và mỏ đá. Nhưng trong cơn điên loạn của mình, Pharaon muốn làm tất cả công khai, trướ c sự hay biết của dân chú ng và trong ánh sáng thần của ngài, vì vầng hào quang chính là thần của ngài, chẳng phải chuyện này chẳng có gì mới cả hay sao? Dù sao, điều này vẫn điên rồ, sẽ khiến nhiều máu đổ và tôi sẽ không chịu làm điều đó nếu tôi không được biết trước những gì ngài dự định. Thề vớ i thần Seth và tất cả quỷ dữ , nếu biết trước việc này, tôi sẽ lên kế hoạch chu đáo và bất ngờ lật đổ Amon khiến ngài khó có thể biết được chuyện gì xảy ra. Nhưng bây giờ, cả đứa cù bơ cù bất ở Thebes cũng đã biết chuyện và các giáo sĩ đã xú i giụ c dân chúng tụ tập trong sân đền, lũ đàn ông chặt cành cây là m vũ khí, còn đám đàn bà đi vào đền thờ với
SÁCH THỨ MƯỜI - THÀNH PHỐ THIÊN ĐƯỜNG - 17 chày đập vải giấu dưới váy áo. Thề có chim ưng củ a mình, tôi chỉ muốn khóc khi nghĩ đến sự điên rồ của Pharaon. Anh ấ y gụ c đầu xuố ng cánh tay chống trên đầu gối, khóc cho nỗi khổ hình sắp tới của Thebes khi Merit mang tới cho anh ấy đuôi cá sấu thứ ba và ngưỡng mộ nhìn tấm lưng cường tráng, cơ bắp nổi cuộn của anh ấy, khiến tôi vội vàng bảo nàng rời đi để chúng tôi yên. Tôi cố gắ ng kể cho Horemheb nghe những gì tôi đã thấy và đã nghe ở Babylon, ở Hatti và Crete theo lệnh của anh ấ y, cho đến khi tôi nhận thấy quả thật cá sấu đã đập đuôi vào anh ấ y và anh ngủ say sưa, đầu gố i giữa hai tay. Thế là đêm hôm đó anh ấy ngủ cạnh tôi, còn tôi thức canh cho anh ấy, nghe tiếng binh lính hò hét trong quán rượu suốt đêm, vì chủ quán và Kaptah thấy có nghĩa vụ giúp họ giải trí, để họ chú tâm bảo vệ quán hơn khi bạo loạn bắt đầu. Bở i vậy, tiếng ồn ào không ngớ t suốt đêm, các nhạc công mù và vũ nữ được gọi vào quán, nên tôi nghĩ binh lính rất vui. Nhưng tôi không thấy vui khi nghĩ rằng dao và liềm đang được mài sắc, gậy gỗ được vót nhọn, chày bếp được gắn thêm đồ ng trong mọi ngôi nhà ở Thebes. Tôi cũ ng tin không mấy người ở Thebes, kể cả Pharaon, ngủ được vào đêm đó, nhưng Horemheb thì ngủ rất say, có lẽ do anh ấy sinh ra để làm lính.
Mục lục Sách thứ mười THÀ NH PHỐ THIÊN ĐƯỜ NG..................................7 Sách thứ mười một MERIT......................................................................... 87 Sách thứ mười hai ĐỒ NG HỒ NƯỚ C ĐO THỜ I GIAN.......................................................191 Sách thứ mười ba VƯƠNG QUỐ C ATON TRÊN MẶ T ĐẤ T................279 Sách thứ mười bốn CUỘ C CHIẾ N THẦ N THÁ NH...............................359 Sách thứ mười lăm HOREMHEB. ........................................................... 451
RkJQdWJsaXNoZXIy MjI4NTM1Ng==